Premium e-Journal of Social Sciences (PEJOSS)

İkameli Ölüme Bağlı Tasarruflar

Fatma Hızır Asrav — Fri, 28 Feb 2025 00:00:00 +0300

Ölüme bağlı tasarruflar maddi anlamda ölüme bağlı tasarruflar ve şekli anlamda ölüme bağlı tasarruflar olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Maddi anlamda ölüme bağlı tasarruflar ise çeşitli şekillerde ortaya çıkabilmektedir. Koşula ve yüklemeye bağlı tasarruflar, mirasçı atama, belirli mal bırakma, yedek mirasçı atama, vasiyeti yerine getirme görevlisi atama, art mirasçı atama gibi örnekler sınırlı sayda olmayan maddi anlamda tasarruflara örnek teşkil etmektedirler. Bu tasarruflardan yedek mirasçı atama ve art mirasçı atama öğretide “ikameli ölüme bağlı tasarruf” sınıflandırması altında ele alınmaktadır. Ancak belirtmek gerekir ki maddi anlamda ölüme bağlı tasarruflar çeşitli şekillerde ortaya çıksa da ikame, bağımsız bir ölüme bağlı tasarruf (kazandırma) değildir. Buna ek olarak maddi anlamda ölüme bağlı tasarruflarda süje hem kişiler hem de eşyalar olabilirken ikameli ölüme bağlı tasarruflarda yalnızca kişiler süje olarak kabul edilir. Bu bakımdan ikame, ölüme bağlı kazandırmayı sınırlayıcı bir etki yaratır. Zira ikameli ölüme bağlı tasarrufla bir başkasının yerine ya da bir başkasının ardından mirasçılık elde edilir. Bu bakımdan mirasbırakan, yedek ya da art mirasçı atamak suretiyle ikameli ölüme bağlı tasarruf yapabilmektedir. Mirasbırakanın açıkça ikame yapmadığı ancak ölüme bağlı tasarrufun sonucunda bir ikamenin ortaya çıkması halinde de ikameli ölüme bağlı tasarrufun varlığından söz etmek mümkündür. Çalışmamızda, yedek ve art mirasçı atama kavramları detaylarıyla ele alınmış ve her iki tasarrufa ilişkin hükümler ve sonuçlarıyla birbirleriyle karşılaştırmalı olarak incelenmiştir.

Türkçede Hayvancılık İle İlgili Yapı Adları Üzerine Bir İnceleme

Nevzat Özkan, Yüksel Baldık — Fri, 28 Feb 2025 00:00:00 +0300

Türklerin tarihsel süreçte hayvancılıkla olan ilişkisi, pek çok akademik çalışmanın odak noktalarından biri olmuştur. Hayvancılık, yüzyıllar boyu Türklerin geçim kaynağı olmasının ötesinde, yaşadıkları farklı ülke ve bölgelerin sunduğu imkânlarla şekillenmiş ve savaş alanlarında da stratejik üstünlük sağlamıştır. Bu bağlamda hayvancılık, sosyal yaşam, askerî stratejiler ve ticaretin yanı sıra, Türk toplumu içinde manevi bir değer kazanarak kendine özgü bir kültürel yapı oluşturmuştur. Örneğin, On İki Hayvanlı Takvim, Kurttan Türeyiş Destanı, bazı hayvanların tamga ve sembol olarak kabul edilmesi ve totem olarak kutsanması, Türk kültüründe hayvanların önemli bir yer tuttuğunu gösteren unsurlardır. Ancak bugüne kadar hayvanlar ve hayvancılık üzerine yapılan filolojik çalışmaların büyük çoğunluğu, hayvan adlarının belirlenmesi gibi, doğrudan hayvan türlerine ilişkin unsurlar üzerinde yoğunlaşmıştır. Bu çalışmada ise, hayvan ad ve türlerinin ötesinde, hayvancılık yapan Türk toplumlarının bu hayvanlar için inşa ettikleri yapı adlarının tespiti amaçlanmıştır. Çalışma, başlangıçtan 19. yüzyıl sonlarına kadar çeşitli yazılı kaynaklar ve ağız çalışmaları üzerinden yapılan taramalar sonucu tespit edilen sözcükler üzerinde bir değerlendirme yapmayı hedeflemektedir. Böylece, mimarlık ve özellikle hayvancılık mimarisi alanında yeni bir bakış açısı kazandırılması amaçlanmaktadır.

Analysis of The Financial Performance of Companies Listed in The ISE Financial Leasing and Factoring Index by Using the ENTROPY-Based ARAS Method

Arzu Özmerdivanlı — Fri, 28 Feb 2025 00:00:00 +0300

Bu çalışmanın amacı BIST Finansal Kiralama ve Faktöring Endeksi’ne kayıtlı şirketlerin finansal performanslarının incelenmesidir. Bu çerçevede söz konusu 7 şirketin 2020-2024 dönemine ilişin finansal tablo verileri üzerinden elde edilen esas faaliyet gelirleri/esas faaliyet giderleri, diğer esas faaliyet gelirleri/diğer esas faaliyet giderleri, net kar/aktif toplamı, net kar/özkaynak toplamı, toplam borçlar/aktif toplamı, takipteki alacaklar/aktif toplamı, finansal kiralama veya faktöring alacakları/özkaynak toplamı, finansman giderleri/toplam borçlar oranları ENTROPI ve ARAS yöntemleri ile analize tabi tutulmuştur. ENTROPI yöntemi sonucunda elde edilen bulgular 2020-2024 döneminde finansal kiralama ve faktöring şirketleri açısından en önemli kriterin diğer esas faaliyet gelirleri/diğer esas faaliyet giderleri oranının olduğunu göstermektedir. ARAS yöntemi sonucunda 2020 yılında Ulusal Faktöring A.Ş., 2021 yılında Creditwest Faktöring A. Ş., 2022, 2023 ve 2024 yıllarında ise Lider Faktöring A.Ş.’nin performans açısından en başarılı şirketler olduğu yönünde bulgular elde edilmiştir. Bununla birlikte ARAS yöntemi sonuçları 2020 yılında Lider Faktöring A.Ş, 2021 yılında Garanti Faktöring A.Ş., 2022 ve 2023 yıllarında Creditwest Faktöring A. Ş., 2024 yılında ise Şeker Finansal Kiralama A.Ş.’nin performans sıralamasında son sıralarda yer aldığını ortaya koymaktadır.

Öğretmenlerin İş Motivasyonlari ile Tükenmişlik Durumlarının İncelenmesi

Funda Erdek, Nazire Meteriz — Fri, 28 Feb 2025 00:00:00 +0300

Bu araştırmanın amacı, öğretmenlerin iş motivasyonlarını ve tükenmişlik durumlarını derinlemesine incelemektir. Eğitim sektöründe öğretmen motivasyonu ve tükenmişlik hem bireyler hem de eğitim sistemi açısından önemli bir konudur. Öğretmen motivasyonu, öğrencilerin öğrenme çıktıları ve genel eğitim kalitesi üzerinde doğrudan etkiye sahiptir. Motivasyon, öğretmenlerin işlerine karşı duydukları ilgi, tutku ve kararlılığı ifade eder. Tükenmişlik, öğretmenlerin kariyer motivasyonlarını olumsuz yönde etkileyebilecek zihinsel ve fiziksel yorgunluk halidir. Öğretmenlerin mesleki motivasyonu çeşitli içsel ve dışsal faktörlerden etkilenmektedir. Yapılan araştırmalar, motivasyonu yüksek öğretmenlerin öğrencilerin daha iyi öğrenme sonuçları elde etmelerine ve öğretmenlerin daha etkili işler yapmalarına yol açtığını göstermektedir. Bu çalışmada nicel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Araştırma, Muğla ilinde yaşayan öğretmenlerin iş motivasyonları ile tükenmişlik durumlarını incelemek üzere yapılmıştır. Veriler Google formlar aracılığı ile internet üzerinden çevrimiçi olarak toplanmıştır. Araştırma verileri, SPSS programı kullanılarak detaylı bir analiz sürecinden geçmiştir. Araştırmanın bulgularına göre cinsiyet, yaş ve öğrenim düzeyi gibi faktörlerin iş yaşamındaki tükenmişlik ve iş motivasyonu üzerindeki etkisi incelenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, cinsiyetin iş yaşamındaki tükenmişlik ve iş motivasyonu üzerinde belirgin bir etkisinin olmadığı görülmüştür. Yaş gruplarına veya öğrenim düzeyine göre de tükenmişlik düzeyleri arasında anlamlı bir fark saptanmamıştır. Ancak, iş motivasyonu düzeyleri açısından öğrenim düzeyleri arasında anlamlı bir fark bulunmuştur. Son olarak, tükenmişlik ve iş motivasyonu arasındaki ilişki incelendiğinde, yüksek düzeyde ve anlamlı bir pozitif ilişki tespit edilmiştir. Bu bulgular, iş yaşamında tükenmişlik ve iş motivasyonunu anlamak için önemli ipuçları sunmaktadır.

Panik Satın Alma ve e- Ticaret

Bahar Özdemir — Fri, 28 Feb 2025 00:00:00 +0300

Salgın, doğal afet veya ekonomik belirsizlik gibi durumlarda tüketicilerin satın alma davranışları büyük ölçüde değişir. Bu değişimle birlikte ortaya çıkan bir tüketici davranışı da "panik satın alma" olarak tanımlanan davranış biçimidir. Tüketiciler, gelecekte meydana gelebilecek belirsizlikleri ve kıtlıkları göz önünde bulundurarak, ihtiyaçları olmayan ürünleri bile satın almaya başlarlar. Günümüzde, geleneksel alışverişin yerini hızla e-ticaret yoluyla alışveriş alırken, panik satın alma da çevrimiçi platformlarda giderek kendini göstermeye başlamıştır. E-ticaret, tüketicilere sunduğu hızlı erişim ve geniş ürün çeşitliliği ile bu tür alışverişlerin daha verimli ve kolay bir şekilde yapılmasını mümkün kılmaktadır. Panik satın alma davranışı ve e-ticaret arasındaki ilişki, son yıllarda giderek artan bir ivme kazanmış ve özellikle kriz dönemlerinde çok daha belirgin hale gelmiştir. E-ticaret, tüketicilere belirsizlik durumlarında hızlı ve etkili bir şekilde ürünlere ulaşma imkânı sağlar. Panik satın alma, tüketicilerin özellikle temel ihtiyaç maddelerine olan talebin endişe nedeniyle aniden artmasıyla ilgili olarak sıkça görülür olmuştur. E-ticaret platformları, tüketicilerin bu yüksek talebini karşılamak için stok durumlarını ve fiyatları güncelleyebilirler. Hatta, bazı platformlar ve satıcılar, kriz ortamlarını fırsat olarak değerlendirip ürünlerin fiyatlarını yükseltebilir ya da ürünlerin stoklarını tükenme noktasına getirebilir. Bu durumda tüketicilerin daha fazla alışveriş yapma eğilimini göstermesine yol açabilir. Panik satın alma yapan tüketiciler, fiziksel mağazalarda alışveriş yapmaktan kaçınarak daha çok online alışverişe yönelebilirler. Panik satın alma genellikle korku, belirsizlik ve kaygı gibi durumlarda daha çok ortaya çıkmaktadır.

Geçmişten Günümüze Svastika Motifi

Gizem Çolpan — Fri, 28 Feb 2025 00:00:00 +0300

İnsanlık tarihi boyunca, düşüncelerin ve duyguların en etkili iletişim araçlarından biri semboller olmuştur. Bu görsel dil, farklı kültürlerde ve dönemlerde farklı anlamlar yüklenerek, insanlık deneyiminin evrensel bir ifadesi haline gelmiştir. Bu çalışmada, özellikle svastika sembolü üzerinden, sembollerin kültürel, dini ve sosyal bir kimliği nasıl yansıttığına ve tarihsel süreç içinde nasıl dönüşüm geçirdiğine dair bir inceleme yapılacaktır. Bu çalışmada, özellikle MÖ. yıllarına dayanan köklü bir geçmişe sahip olan svastika sembolü, tarihsel bir perspektifte incelenmektedir. Çeşitli uygarlıklarda uğur ve iyi talihi simgeleyen bu sembolün, farklı kültürlerde farklı anlamlara ve kullanım alanlarına sahip olduğu görülmektedir. Literatür taraması yöntemiyle desteklenen bu araştırmada, svastikanın tarihsel süreç içindeki evrimi ve sembolik anlamının çeşitliliği üzerinde durulmaktadır.

Anadolu ve İslam kültüründe svastika motifinin incelendiği bu araştırma, sembollerin sadece görsel ifadeler değil, aynı zamanda toplumların hafızası, inançları ve değerleri olduğunu bir kez daha ortaya koymaktadır. Svastika örneğinde olduğu gibi, bir sembolün anlamı, bulunduğu kültürel ve tarihsel bağlam içerisinde değerlendirildiğinde daha doğru bir şekilde anlaşılmaktadır. Bu çalışma, sembollerin evrensel dilini çözmenin, geçmişi anlamamızın yanı sıra, günümüzde de kültürel kimliklerimizi ve inançlarımızı şekillendirmeye devam eden bu görsel dilin karmaşık yapısını daha iyi kavramamıza yardımcı olacağını göstermektedir. Bu çalışma, sembollerin insanlık tarihindeki önemini vurgularken, svastika örneğinde olduğu gibi, bir sembolün aynı zamanda kültürel, dini ve sosyal bir kimliği nasıl yansıtabileceğini göstermektedir. Sembollerin evrensel dilini çözmek, geçmişi anlamamızın yanı sıra, günümüzde de kültürel kimliklerimizi ve inançlarımızı şekillendirmeye devam eden bu görsel dilin karmaşık yapısını daha iyi kavramamıza yardımcı olacaktır. Anadolu ve İslam kültüründe svastika motifi araştırılmış ve 3 dokuma örneği bulunmuştur. Görsellerle desteklenerek çalışma tamamlanmıştır.

Endüstri İçi Ticaretin Ölçümü: Taze/Kuru Meyve ve Kabuklu Yemişlere İlişkin Türkiye ve Seçilmiş Ülkeler Üzerine Bir Analiz

Ayşegül Işık, Suzan Ergün — Fri, 28 Feb 2025 00:00:00 +0300

Dış ticaret teorisinde önemli bir kavram olan endüstri içi ticaret (EİT), aynı ürün kategorisinde bulunan malların eşanlı olarak ithal ve ihraç edilmesi olarak tanımlanmaktadır. Nitelik, dış görünüm ve alametifarika açısından farklılık arz eden malların eş zamanlı olarak ithal ve ihraç edilmesine dayanmaktadır. Bu çalışmada 057 ürün grubu olan yaş/kuru meyve ve kabuklu yemişlere ilişkin Türkiye’nin seçilmiş yirmi dokuz ülke ile EİT düzeyi analiz edilmiştir. Grubel-Llyod Endeksi’nin kullanıldığı çalışmada SITC Rev.3 dış ticaret verileri TÜİK’ ten edinilmiş ve 2000-2019 dönemi ele alınarak analiz yapılmıştır. Analiz sonuçları, Türkiye ile seçilmiş yirmi üç ülkenin 057 ürün grubundaki ticaretin şeklinin endüstriler arası ticaret (EAT) şeklinde gerçekleştiğini göstermiştir. Geriye kalan seçilmiş altı ülke ile ise EAT şeklinde başlayan ticaret sonraki dönemlerde değişkenlik gösterdiğini ortaya koymuştur.

Tiyatroda Yönetmen Oyuncu İlişkisi ve ‘Üstün Kukla’ Kavramı

Süleyman Karaahmet — Fri, 28 Feb 2025 00:00:00 +0300

Bütünleşik bir sanat olarak tiyatro birçok etmenin bir araya gelmesi sonucu oluşmaktadır. Bu noktada estetik değeri yaratacak olan ise bu etmenlerin birbirleriyle uyum içerisinde hareket edebilme kabiliyetidir; başka bir deyişle farklı disiplinlerin birbirleriyle uyumlanabilmeleri sonucunda ortaya sanatsal bir ürün, seyirci tarafından alımlanmaya hazır bir gösteri ögesi çıkabilmektedir. Bunun içinse farklı uzmanlıkların bir araya gelmesi gerekmektedir. Tiyatroya, yazınsal olanın iki boyutlu dünyasının fiziksel olana yani üç boyutlu bir alana dönüştürülmesi işidir. Sözü edilen yazınsal alan, her ne kadar yazarın hayali dünyasının yaratıcı atmosferinde geziniyor olsa da bahsi geçen somuta dönüştürülme işlemiyle, göze görünür ve karşıdan bakan herkes için aynı görünüme sahip yeni bir tasarıma ulaşacaktır. Bu noktada yeni tasarımın kimin eseri olacağı sorusu yönetmenin işlevini ortaya koymaktadır. Dekoratör, kostüm tasarımcısı, makyaj uzmanı, ışık tasarımcısı vb. yaratıcı ekip, bir ana bakış açısı altında birleşerek, yönetmeni asal tasarımcı haline getirmektedir. Farklı sanat alanlarının yaratıcıları, yönetmen tarafından yönlendirilerek, uzmanlıklarını tek bir sanat eseri çerçevesinde birleştirmektedir. Bahsi geçen sanatçıların çalışmaları, öncesinde ayrıntılı bir şekilde incelenebilen ve daha faaliyete geçilmeden, gerektiğinde yönetmene kolayca müdahale şansı veren somut tasarımlardır. Ancak yönetmenin ana tasarımına hizmet etmesine rağmen ortaya koyduğu sanatsal ürün diğerlerininki kadar somut olmayan ve dışarıdan bire bir müdahale imkanının daha az olduğu bir sanatçı daha vardır; o da oyuncudur. Her ne kadar yazılı metni canlandıran kişi olarak oyuncu, somut bir biçimde sahnede yer alıyor olsa da yaratım ve aktarım araçları içerisine duygu, kişiselleştirme, içsel tepki vb. kavramların girmesi dolayısıyla, diğerlerine oranla daha soyut ve müdahaleye kapalı bir alanda kalmaktadır. Aynı zamanda asal anlamı aktaracak kişi olarak oyuncu, tüm tasarımın merkezinde de yer almakta; bir nevi bu sanatın ana ögesi haline gelmektedir. Bu durum ise iki temel unsuru karşı karşıya getirmektedir: sahnede ortak bir anlam yaratmak amacıyla, tüm yaratıcı etmenleri birbirleriyle uyum içerisinde çalışacak şekilde organize eden yönetmen ve malzeme olarak kişisel donanımını ve yetilerini kullanarak rolü tasarlayan oyuncu. Bu çalışmada, yönetmen ve oyuncu arasındaki sanatsal bağlam ve tiyatronun asal yaratıcısı olma noktasında bu iki sanatçının birlikte çalışma yöntemleri incelenmeye çalışılacaktır.

Hisseli Konut Mülkiyet Modeli: Alternatif Mülkiyet Yönetimi ve Küresel Uygulanabilirlik

Semih Artün — Fri, 28 Feb 2025 00:00:00 +0300

Küresel konut piyasasında yaşanan finansal zorluklar, alternatif mülkiyet modellerine duyulan ihtiyacı artırmıştır. Dr. Semih Artün tarafından geliştirilen Hisseli Konut Mülkiyet Modeli (HKMM), bir konutun birden fazla yatırımcı tarafından hisseler halinde satın alınmasını sağlayarak hem konut sahipliğini yaygınlaştırmayı hem de yatırım verimliliğini artırmayı hedeflemektedir.

HKMM, hissedar bazlı mülkiyet paylaşımı, zaman bazlı kullanım yönetimi ve hukuki güvence altına alınmış devir mekanizması gibi unsurlarla geleneksel mülkiyet modellerinden ayrışmaktadır. Model, yatırımcıların finansal esnekliklerini artırarak konut piyasasına daha kolay giriş yapmalarına olanak tanımaktadır. Bu çalışmada, HKMM’nin hukuki, finansal ve operasyonel çerçevesi ele alınarak, farklı ülkelerdeki uygulanabilirliği değerlendirilecektir.