HÜRRİYET KAVRAMI ÜZERİNE BAZI DEĞERLENDİRMELER

Özet

İnsanın insan olarak sahip olması gereken en üstün değer ve haklardan biri olan hürriyet soyut bir kavram olduğu için tek bir tanımla ifadesi mümkün değildir. Birçok alanın konusu olan bu kavram farklı disiplin ve bakış açılarına göre değişik şekilde tanımlanmıştır.
Hürriyet insan için ayrılmaz bir gerekliliktir. Hürriyetten vazgeçmek insan olmaktan vazgeçmeyi ifade eder. Onun bulunmadığı yerde insanın yaşama amacı olmadığı gibi ahlak, adalet ve sorumluluk gibi değerler de anlamlarını kaybeder. İnsan, davranışlarında hür olan bir varlıktır. Onun beşeri alanla ilgili bütün tutum ve davranışları tamamıyla kendi sorumluluğuna ait olmalıdır. O, Sahip olduğu hürriyet bilinciyle kendini dış dünyaya taşır ve var oluşunu gerçekleştirme imkânı bulur.
Hukuki siyasi bir kavram olarak hürriyet, negatif ve pozitif (bir şeyden hürriyet ve bir şeye hürriyet) olarak ikiye ayrılır; negatif hürriyet, kanunların belirlediği sınırlar dışında bireye müdahale edilmemesi esasına dayanır. Pozitif hürriyet ise insanın haklardan yararlanması ve devletin pozitif edimlerde bulunmasına bağlıdır.
İslam, hürriyete insan özgürlüğünün korunması ve toplum bütünlüğünün sağlanması açısından baktığı için naslarda her iki hürriyet anlayışına referans olacak ifadeler bulunmaktadır. Ancak Ebu Hanife’nin yaklaşımı daha çok negatif hürriyeti tercih ettiği yönündedir.