DEMATEL TABANLI ANP (DANP) VE WASPAS YÖNTEMLERİ İLE ÜLKELERİN İNTERNET KULLANIMI KRİTERLERİNE GÖRE SIRALANMASI

Özet

Bu çalışmanın amacı ülkelerin internet kullanım kriterlerine göre sıralanmasıdır. Bu kapsamda IMF tarafından yapılan milli gelir sıralamasında farklı gelişmişlik düzeylerindeki 40 ülke çalışmanın örneklemini oluşturmaktadır. Ancak 10 ülke için belirlenen tüm kriterlere ilişkin veriler elde edilemediği için değerlendirmeye 30 ülke dahil edilmiştir. Çalışmada ülkelerin sıralaması hem 2018 hem de 2022 yılları için elde edilen verilerle yapılmıştır. Böylece 2018’den 2022’ye kadar geçen sürede ülkelerin internet kullanımına ilişkin sıralamalarında önemli bir değişimin olup olmadığı değerlendirilmiştir. Uzman görüşü sonucunda belirlenen kriterlerle ülkelerin sıralanması için DANP (DEMATEL Tabanlı ANP) ve WASPAS yöntemleri kullanılmıştır. DANP yöntemi ile kriter ağırlıkları hesaplanmış, WASPAS yöntemi ile de ülkeler kriterlere göre sırlanmıştır. DANP yöntemi sonucuna göre mobil internet kullanım süresi en büyük kriter ağırlığına sahipken, internet adaptasyon oranı en küçük kriter ağırlığına sahiptir. WASPAS yöntemi sonucuna göre 2018 yılında sırasıyla Singapur, Birleşik Arap emirlikleri, İsveç, güney Kore ve Hollanda internet kullanım sıralamasında ilk beş sırada yer almaktadır. Filipinler, Vietnam, Çin, Endonezya ve Mısır ise son beş sırada yer almaktadır. 2022 yılı için yapılan analizlerde sırasıyla Birleşik Arap Emirlikleri, Suudi Arabistan, Singapur, Kanada ve Güney Kore ilk beş sırada yer alırken İtalya, Meksika, Vietnam, Endonezya ve Mısır son beş sırada yer almaktadır. Analizler sonucunda yapılan karşılaştırmada internet kullanım sıralamasında 2018 ve 2022 yılları arasında birkaç ülke dışında genel olarak çok önemli değişimlerin olmadığı görülmektedir. Suudi Arabistan, Malezya, İrlanda ve Brezilya 2022 yılında 2018 yılına göre daha üst sıralarda yer alırken, İsveç, Hollanda, Belçika, Almanya ve Japonya ise 2022 yılında düşüş yaşamış ve 2018 yılına göre sıralamada gerilemiştir