İRAN’IN İSLAMİ DEVRİM LİDERİ AYETULLAH HUMEYNİ'NİN KUR'AN ANLAYIŞI: SİYASİ TEFSİR ÜZERİNE VURGU

Özet

1979'da İran'da dini bir devrim gerçekleşti. Bu devrime Ayetullah Humeyni önderlik etti. Onun Kur'an anlayışı ve yorumu, devrimin şekillenmesine ve devrim sonrası ülkenin yönetim ve önemli kararlarına yansımıştır. Onun Kur'an yorumlarının incelenmesi, günümüz İran'ının anlaşılmasında büyük önem taşımaktadır. Bu araştırma, Ayetullah Humeyni'nin Kuran'a ilişkin anlayışını ve yorumunu incelemeyi amaçlamaktadır. Ayetullah Humeyni, Kur'an tefsiri üzerine bir kitap yazmamıştır; ama, onun yazılarında, konuşmalarında ve eserlerinde tefsir temaları görülebilir ve eserlerini inceleyerek bu konudaki görüşünü çıkarabiliriz. Bu sebeple bu makale, bu din âliminin düşüncelerini ele alarak onun bu sahadaki görüşünü çeşitli kitap ve konferanslardaki sözleriyle açıklamaktadır. Bu araştırmanın bulguları, Ayetullah Humeyni’nin tefsir eğilimleri arasında irfani, felsefî, ahlâkî ve sosyal eğilimlere daha fazla önem vermiş olduğunu, ayrıca Kur'an yorumunda siyasi, cihatçı ve mezhebleri yakınlaştırma yöneliminde olduğunu göstermektedir. Tefsir üslubunda Fatiha Suresi tefsirinde sıralı tefsire yönelmiş ve tartışmalarda kısa tematik tefsirlere yer vermiştir. Onun eserlerindeki ve yazılarındaki, özellikle de gençliğinde kaleme aldığı eserlerdeki tefsir eğilimi, daha çok irfani ve terbiyetî bir yönü vardır; ancak hayatının son yıllarında, özellikle İran İslam devrimi ve sonrasında yapılan halka açık konuşma ve nutuklarında, sıklıkla güncel meselelere sosyal ve siyasi bir bakış açısına sahiptir ve Kuran'ın toplumda uygulanması yönündedir.