1980-90 Yılları Arası Türkiye’de Beden Kimlik Cinsiyet Politikalarının Sanat Pratiklerine Yansıması ‘Füsun Onur, Nur Koçak’

Özet

1980’lerden günümüze kadar toplumsal cinsiyet eşitliği adına feminist girişimler ile ilgili çalışmalar Türkiye’de siyasal çekinceler içinde bazen hız kazanmış bazen de duraksamıştır. Tam olarak biçim kazanamamasının sebebi ise farklı düşüncelere ve tartışmalara yol açan eşitlik kavramının yanlış yorumlanmasından veya bu şekilde yorumlanması ataerkil düşüncelerin işini kolaylaştırmasından kaynaklanıyor. Örneğin muhafazakâr kesimlerin kadınların erkeklerle aynı olma isteği olarak tanımlaması gibi.  Oysa toplumsal cinsiyet eşitliği, kadınların erkeklerle aynı olma çabası değil, tüm farklılıkları ile aynı eşit şartlara sahip olma isteğidir. Farklı olmayan şeylerin eşitliğinden bahsetmeye gerek yoktur. Dolayısıyla feministler, cinsiyet kimliklerinden kaynaklanan adaletsiz güç farklılıklarını ortadan kaldırılarak, fırsat eşitliği içinde hiyerarşik ilişkilerin bitmesi yönünde birtakım çalışmalar yürütmüşlerdir. Bu çalışmada, 1980-1990 yılları arasında Türk kadın sanatçılarımızın kadın ve kimlik konularında birçok farklı mecralarda çalışmalar yaparak, kadının sanat tarihinde nesne olmaktan çıkıp özne olmak adına yaptıkları çalışmaları ele alınmıştır. Dönemin kadın sanatçıları feminizm anlayışını benimsemiş olsunlar ya da olmasınlar, kendi sanat pratiklerine özellikle; kavramsal sanat, pop art, mekan, enstelasyon, video gibi ifade biçimleriyle yansıtmışlardır. Eserlerin çoğu toplumsal içeriktedir ve topluma mesaj verme niteliği taşır. Bu çalışmada beden, kimlik, cinsiyet kavramlarını en çarpıcı ifadelerle sanatına döken Füsun Onur ve Nur Koçak’ın eğitim hayatı ve eserleri incelenmiş, aynı konuları farklı üsluplarla nasıl ortaya koydukları irdelenmiştir.