Kadın Besteci Hatıra Ahmedli Cafer’in Besteleriyle Toplumsal Olaylara Verdiği Tepki

Özet

Kadın besteciler geçmişten günümüze toplumda daha az görünseler de tarih boyunca acılarını müzik yoluyla ifade etmeye çalışmışlar ancak yaşadıkları dönemin zorlukları nedeniyle bu pek de kolay olmamıştır. Çoğu kadın besteci takma isimler kullanarak kendilerini gizlemiş ve bestelerini dinleyicilerine ulaştırmak için büyük çaba sarf etmiştir. Günümüzde kadın besteciler, daha adil bir müzik eğitimi sayesinde daha aktif bir rol oynamaktadır.

Son yüzyılda kadın bestecilerin müziğe katkıları görünür olmuş ve zamanlarının sorunlarını daha korkusuzca dile getirebilmişlerdir. Bu bağlamda Hatıra Ahmedli Cafer, 30 yıl boyunca bestelediği çoğu eserinde (piyano için “Bayatılar”, büyük senfonik eserler, vb.) Karabağ olaylarına tepkisini açıkça dile getirmiştir. Besteci, yaşadığı coğrafyanın toplumsal acıları ışığında, düşünsel rengini en iyi yansıtan ifade araçlarından biri olan müziğin dilini kullanmıştır. Böylece yaşanan acıların tanıklığı altında bestelediği eserlerde kin ve nefret yerine hoşgörü, sevgi ve saygıya vurgu yapmıştır. Eserlerinde yaşanan acıları kültürel semboller ve alıntılarla harmanlayarak derinleştirmiş bu acıları unutmama ve gelecek nesillere aktarma misyonu taşımıştır. Ayrıca evrensel kaos ve düzeni yansıttığı eserlerinde, insanın kendi eliyle yarattığı trajediyi de resmetmiştir.

Bestecinin sıklıkla kullandığı derin hüzün, çaresizlik ve ıstırap duygusu olan "Sela" motifi eserlerinin ana konusudur. Azerbaycan aşık-halk destanı "Yanık Keremi "den (Kerem ile Aslı) küçük bir motif alıntısıyla birçok eserinde ışığın var olma mücadelesini tasvir etmiş, savaş ve karanlığın sevgi, barış ve ışık sembolüne karşı galip geldiği acı gerçeği vurgulamıştır. 1920 yılında Rusların Azerbaycan'ı işgali ile bestecinin ailesi büyük acılar çekmiş, bu acılardan doğan melodiler Bey kızı olan babaannesinin öğrettiği ninni motifi ile birçok eserinde kullanmıştır.

Bir kadın besteci olan Hatıra Ahmedli Cafer eserlerinde, toplumsal olaylara karşı özgün ve özgür müzikal duruşuyla yeni nesillere ilham vermiştir. Yapıtları sadece Azerbaycan halkının yaşadığı zulmün değil, dünyada zulüm gören ve zulme uğrayan tüm kadınların sesi olmaya devam etmektedir.