Toksik Tip Sosyal Değişim ve Postmodernite Arasında Bir İnsan Tasarımı
Özet Görüntüleme: 163
/ 
PDF İndirme: 54
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.10035555Anahtar Kelimeler:
Toksik Kişilik, Tipoloji, Postmodernite, Sosyal DeğişimÖzet
Toplumlar yaşadıkları her dönemde kendi ihtiyaçları ve çıkarları bağlamında belirli insan tipleri üretmektedir. Modern zamanlara ait bir özellik olan insanın kendini içinde yaşadığı toplum için feda etmesi, postmodernizm ile birlikte ortadan kalkmış, her birey kendi başına bir özne haline gelmiştir. Ayrıca toplumsal yapıda sosyal bağlar ve denetim gevşemiş bu rahat ortam farklı insan tipolojilerinin oluşmasına sosyal yönden zemin hazırlamıştır. Oluşan bu tipolojilerden biri herkesin onun hakkında konuştuğu ama kimsenin üzerine almadığı daha çok suçlama ve şikâyetlere konu olan öteki olarak toksik bireydir. Bu çalışmanın amacı; Max Weber’in ideal tipinden yola çıkarak, sosyal değişim sonucunda oluşmuş toksik kişiliğin tipolojik özelliklerinin soyut bir alanda öznel bir biçimde ortaya çıkarılmasına dayanmaktadır. Modern çağın bireyi toplum için yaşayan kendini topluma adayan bireydir. Ancak postmodernizmle birlikte meydana gelen sosyal değişimle topluma entegre olmuş modern birey kendini toplum baskısından kurtarmış kendi için yaşayan, toplumsal eylemlerinde kendi çıkarlarını önceleyen bir tipe dönüşmüştür. Bu olgu kişisel hak ve özgürlükler bağlamında değerlendirildiğinde teoride güzel gibi görünmektedir. Ancak sosyal alanda ikili ilişkilerin gerektirdiği sorumluluğu ve ahlaki ilkeleri tanımadan kendini önceleyen birey, toplumsal çatışmaların çıkmasına, öteki insanların kendilerini kullanılmış hissetmesine yol açtığı için toplumsal huzursuzluğa ve çözülmelere neden olabilmektedir. Sonuç olarak ortaya toksik birey kaynaklı ırkçılık, siber zorbalık, cinsel şiddet, sosyal kimlik tehdidi, sosyal izolasyon, güvensizlik ve yalnızlık gibi sosyal soranlara bağlı toplumsal çözülme gibi tehditler ortaya çıkabilmektedir.
İndirmeler
Referanslar
Adanır, O. (2005). Modern dünyaya özgü bir düşünce simülakrı. Düşünen Siyaset Düşünce Dergisi, 21, 43-50.
Akalın, K. H. (2008). İdeal tip ve kurumsal yapı olarak toplumsal faaliyet tarzı. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20, 191-210.
Akman, S. (2022). Toksik İlişki Nedir?, https://www.psikolojiantalya.com/toksik-iliski-nedir/
Alpsoy, İ. Seyrek, E. ve Selçuk, H. (2022). Yönetimde yeni medya teknolojisi ve sosyal medya kullanımı. (Editör: Salih Yıldız). Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Serisi Sosyal Bilimlerde Güncel Yaklaşımlar içinde. (s. 85- 102). Gazi Kitapevi.
Anderson, P. (2002). Postmodernitenin Kökenleri. İletişim Yayınları.
Aslan, E. & Yıldız, D. (2019). Max Weber sosyolojisinde anlayıcı/yorumlayıcı yöntem. SBARD, 17 (33), 125-150.
Aslan, G. (2011). Ortaçağdan günümüze “modernite”: doğuşu ve doğası. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (7), 10-26. DOI: 10.14520/adyusbd.101.
Aydın, M. (2004). Bilgi Sosyolojisi, Açılım Kitap.
Babacan, M. & Onat, F. (2002). Postmodern pazarlama perspektifi. Ege Academic Review, 2 (1), 11-20.
Bauman, Z.(2001). Parçalanmış Hayat-Postmodern Ahlâk Denemeleri. Ayrıntı Yayınları.
Bauman, Z.(2003). Modernlik ve Müphemlik. Ayrıntı Yayınları.
Bauman, Z.(2011). Modernite, postmodernite ve etik, Cantell Pedersen ile Söyleşi. Doğu Batı Düşünce Dergisi, 3, 53-63.
Bauman, Z.(2023). Akışkan Modernite. Can Yayınları.
Bruun, H. H. (2001). Weber on Rickert: From value relation to ideal type. Max Weber Studies, 1(2), 138-160.
Burgess, E. W. (2014). Sosyolojik Araştırmanın Metotları. İstanbul University Journal of Sociology, 2(4-5), 92-104.
Çabuklu, Y. (2004). Postmodern Toplumda Kriz ve Siyaset. Kanat Yayınları.
Çağan, K. (2008). Gösteri toplumunda ahlaki müphemlik. Eskiyeni, 11, 13-17.
Çelebi, D. D. N., Güner, A. G. H. & Yıldız, V. (2015). Toksik Liderlik Ölçeğinin Geliştirilmesi. Bartın University Journal of Faculty of Education, 4 (1), 249-268.
Dal, N. E. (2017). Tüketim toplumu ve tüketim toplumuna yöneltilen eleştiriler üzerine bir tartişma. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(19), 1-21.
Demir, B. (2020). Örgütlerde toksik lider ve toksik ilişkiler. Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 6, 31-35.
Duran, R. (2008). Postmodernizm Bir Düşünce Okulu mudur? Modernizmden Postmodernizme. Hece, Aylık Edebiyat Dergisi, 138/139/140, 142–151.
Dursun, D. (1992). Bürokrasi teorisi ve yönetim. In Journal of Social Policy Conferences Istanbul University 37-38, 133-149.
Eliaeson, S. (2000). Max Weber's methodology: An ideal‐type. Journal of the History of the Behavioral Sciences, 36(3), 241-263.
Eriş, Y. & Arun, K. (2020). Toksik liderliğin bir çıktısı olarak örgütsel bağlılık. OPUS International Journal of Society Researches, 15 (24) , 2764-2804. DOI: 10.26466/opus.599311
Erol, P. Ö. (2016). Modernite projesinin kökenleri, dinamikleri ve sonu. Sosyoloji Dergisi , 33, 49-66.
Eşki, H. (2010). Bugünü Anlamak İçin Max Weber’i Yeniden Okumak. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 6 (11) , 187-198.
Güven, E. Ö. (2009). Hedonik tüketim: Kavramsal bir inceleme. Anadolu Bil Meslek Yüksekokulu Dergisi, 13, 65-72.
Güzelgörür, F., Demirtaş, H., & Balı, O. (2021). The Relationship of School Principals' Managament Style and School Climate. E-International Journal of Educational Research, 12(4), 129-150.
Güzelyurt, O. (2020). Özel spor salonu yöneticilerinin toksik (zehirli) liderlik davranışları ile çalışanların işten ayrılma niyeti arasındaki ilişki [Yüksek Lisans Tezi] Sosyal Bilimler Enstitüsü, Pamukkale Üniversitesi.
Harari, Y.N. (2018). 21. Yüzyıl için 21 Ders, Kolektif Kitap.
Hekman, S. J. (1983). Weber's ideal type: a contemporary reassessment. Polity, 16(1), 119-137.
İdikut, Dal, N. (2022). Toksik İlişki, https://madalyonklinik.com/toksik-iliski/
Kanık, C. (2018). Avrupalı Türklerin dindarlık anlayışlarının değerlendirilmesi:-Ünver Günay'ın Dindarlık Tipolojisi Bağlamında-. Bilimname, 35(1), 127-144.
Kazancı, O. (2017). Toksik liderliğin sağaltımı ve ortaya çıkmadan önlenmesine dair bilişsel farkındalık (üstbiliş) gelişimi çerçevesinden bir bakış. Örgütsel Davranış Araştırmaları Dergisi, 2 (2) , 62-84.
Kırbaç, M. (2013). Eğitim Örgütlerinde Toksik Liderlik. [Yüksek Lisans Tezi] İnönü Üniversitesi.
Kiliç, A. F. (2007). Din sosyolojisinde dini grup tipolojileri. Değerler Eğitimi Dergisi, 5(13), 37-58.
Koylan, N., (2023). Toksik İnsanlar, https://nevrezkoylan.com/2023/04/toksik-insanlar/.
Kupers, T. A. (2005). Toxic masculinity as a barrier to mental health treatment in prison. Journal of clinical psychology, 61(6), 713-724.
Lecompte-Van Poucke, M. (2022). ‘You got this!’: A critical discourse analysis of toxic positivity as a discursive construct on Facebook. Applied Corpus Linguistics, 2(1), 100015. doi.org/10.1016/j.acorp.2022.100015.
Marshall, G. (1999) Sosyoloji Sözlüğü, Bilim ve Sanat Yayınları.
Meriç, C. (1998) Umrandan uygarlığa, İletişim Yayınları.
Moran, B.(1994) Edebiyat Kuramları ve Eleştiri, Cem Kültür Yayınları.
Özbolat, A. (2012). Postmodern perspektifte tüketimin toplumsal anlamına sosyolojik bir yaklaşım. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 17(1). 117-129.
Özbolat, A. (2015). Toplumsal fonksiyonları bağlamında dini otorite: tipolojik bir deneme. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 20(2), 2-23.
Özcan, B. (2007). Hedonizm ve kimlik temeline dayalı postmodern tüketim yaklaşımı. Istanbul Journal of Sociological Studies, (35), 119-130.
Özden, Koç, Ö. (2023) Toksik İlişkiler ve Sağlıklı Bir Hayat İçin Adımlar, https://ozlemkocozden.com/ genel/ oksik-iliskiler-ve-saglikli-bir-hayat-icin-adimlar/
Polama, M. M. (1993). Çağdaş Sosyoloji Kuramları, Gündoğan Yayınları.
Psathas, G. (2005). The ideal type in Weber and Schutz. In explorations of the life-world: continuing dialogues with alfred schutz.. M. Endress, G. Psathas, H. Nasu (Eds.) Springer Netherlands Band 53, 143-169.
Risam R. (2015). Toxic femininity 4.0. First Monday 20(4). doi: 10.5210/fm.v20i4.5896
Sarı, B. (2019). Modernizmden postmodernizme tüketimin evrimi ve ekonomi politiğini anlamak. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 18 (70) , 554-568. DOI: 10.17755/esosder.404495
Shıls, E. A. & Finch, H. A. (1949). Max Weber on the methodology of the social sciences. Glencoe, IL: Free Press.
Stamateas, B. (2018). Toksik İnsanlar, Pegasus Yayınları.
Steven Best, S. & Kelner, D. ( 1998). Postmodern Teori, Ayrıntı Yayınları.
Swingewood, A. (1998). Sosyolojik Düşüncenin Kısa Tarihi, Bilim ve Sanat Yayınları.
Şengüllendi, M. F., Şehitoğlu, Y. & Kurt, E. (2020). Toksik liderlik ve üretkenlik karşıtı iş davranışları ilişkisinde kariyerizmin aracı etkisi. Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11 (22) , 743-765. DOI: 10.36543/kauiibfd.2020.032
Touraine, A. (2002). Modernliğin Eleştirisi, Yapı Kredi Yayınları.
Turguter, E. A. (2023). Bauman ve Habermas Özelinde Modernite ve Postmodernite: Olanaklar ve Sınırlılıklar. Veche, 2(1), 15-29.
Twenge, J.M., (2013). Ben nesli, Kaknüs Yayınları.
Twenge., J.M., & Campbell, W. J.,(2015) Asrın vebası narsisizm illeti, Kaknüs Yayınları.
Urbaniak, R., Tempska, P., Dowgiałło, M., Ptaszyński, M., Fortuna, M., Marcińczuk, M., Piesiewicz, J., Leliwa, G., Soliwoda, K., Dziublewska, I., Sulzhytskaya, N., Karnicka, A., Skrzek, P., Karbowska, P., Brochocki, M., & Wroczyński, M. (2022). Namespotting: Username toxicity and actual toxic behavior on Reddit. Computers in Human Behavior, 136, 107371. https://doi.org/10.1016/j.chb.2022.107371
Uzunbacak, H. H. , Yıldız, A. & Uzun, S. (2019). Toksik Liderliğin Çalışanların Tükenmişlik Düzeylerine Etkisi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7 (1), 211-219. DOI: 10.18506/anemon.422109
Walace, A. R. & Wolf, A. (2013). Çağdaş Sosyoloji Kuramları Klasik Geleneğin Genişletilmesi, DoğuBatı Yayınları.
Yavuz, N., & Zavalsız, Y. S. (2015). Postmodern Dönemde Kimliğin Belirleyicisi Olarak Tüketim Tüketilmiş Kimlikler / The Consumption as a Determination of Identity in The Postmodern Era Consumed Identities. Journal of History Culture and Art Research, 4(4), 126-152.
Yavuz, S. (2014). Tipolojik yaklaşım ve İbn Haldun ile Farabi’nin toplum görüşleri üzerine. Dini Araştırmalar, 17(44), 95-120.
Yenen, İ. (2015). Zaman ve dindarlık ilişkisi: ramazan dindarlığı. EKEV Akademi Dergisi, (62), 601-616.
Zhong, L. R., Kebbell, M. R., & Webster, J. L. (2020). An exploratory study of Technology-Facilitated Sexual Violence in online romantic interactions: Can the Internet’s toxic disinhibition exacerbate sexual aggression?, Computers in Human Behavior, 108, 106314. https://doi.org/10.1016/ j.chb.2020.106314
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2023 Premium e-Journal of Social Science (PEJOSS)
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
