Franz Schubert ve D821 Arpeggione Sonatı’nın Kontrbas Repertuvarı İçin Önemi

Özet

Müzik tarihinin en verimli bestecilerinden biri olan Franz Schubert, kendi müzikal ideasını ve yaratıcı üstünlüğünü yansıtan binin üzerinde eser yazmıştır. 1824 yılında yazdığı D821 Arpeggione Sonat’ı, Schubert’in müzikal kimliğinin anlaşılması bağlamında, bestecinin çalgı tınısı ve oda müziği alanındaki dehasını gözler önüne sermektedir. Arpeggione çalgısı 1822 yılında Viyana’nın önde gelen gitar yapımcısı Johann Georg Staufer tarafından geliştirilmiş ancak çalgıyla ilgilenen meraklı bir grup müzisyen dışında Staufer’in beklediği ilgiyi Viyana’da görememiştir.  Eser, bestecinin diğer birçok eseri gibi ölümünden ancak 47 yıl sonra ortaya çıkmış ve 1871 yılında edisyon olarak yayımlanabilmiştir. Gotthard yayınevi tarafından yapılan bu ilk edisyon ‘Arpeggione (veya viyolonsel) ve Piyanoforte için’ ifadesi ile basılmıştır. Eser 20. yüzyılın ortalarında kontrbas yorumcularının ilgisini çekmiş ve repertuvara kazandırılması için çeşitli uyarlama çalışmaları yapılmıştır. 1963 yılında Stuart Sankey’in yaptığı ilk uyarlamanın basılmasının ardından eser ancak 1984 tarihinde ilk defa kontrbas ile Norbert Duka tarafından kaydedilmiştir. Eserin orijinal olarak yazıldığı Arpeggione ve Piyanoforte çalgılarının otantik tınıları ise ancak 2012 yılında Nicholas Deletaille ve Allain Roudier tarafından kaydedilebilmiştir.

Schubert’in en verimli olduğu ve müzikal olgunluğa eriştiği dönemde yazdığı D821 Arpeggione Sonat’ı, kontrbas yorumcuları tarafından günümüzde sıklıkla seslendirilmekte ve kontrbas eğitim programlarında yer almaktadır. Bestecinin müzikal yaşamı, otantik arpeggione çalgısı ve eserin kontrbas için yapılmış uyarlama ve edisyonları ile ilgili bilgileri içeren bu araştırmanın; Eseri seslendirecek veya eğitim kurumlarında öğretecek yorumculara katkı sağlaması amaçlanmıştır.

Eserin kontrbas için yapılmış uyarlama ve edisyonları, literatür taraması yapılarak seçilmiş ve uygulama kapsamında değerlendirilmiştir. Değerlendirme sonucunda kontrbas tekniğinin tarihsel süreçteki gelişimi ve değişik ekoller arasındaki müzikal yaklaşım farklılıkları gözlemlenmiştir. Yapılan uyarlama çalışmalarının teknik ve müzikal içerikleri ayrıca bestecinin el yazısı ile karşılaştırılarak incelenmiştir.