Engelli Bireylerin Egzersize Katılımlarına İlişkin Yarar ve Engel Durumlarının İncelemesi
Özet Görüntüleme: 24
/ 
PDF İndirme: 29
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.15570172Anahtar Kelimeler:
Egzersiz, Engelli Birey, Yarar, EngelÖzet
Bu araştırmada, İstanbul ilinde ikamet eden yetişkin engelli bireylerin egzersize katılımlarına ilişkin yarar ve engel durumlarının bazı değişkenler açısından belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırma, yaş ortalaması 35 yıl olan 18-68 yaş aralığındaki ortopedik (n=98), görme (n=30) ve işitme (n=18) engelli, 61 kadın ve 85 erkek toplam 146 yetişkin bireyin gönüllü olarak katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırmaya dâhil edilen bireylerin egzersize ilişkin algıladıkları faydaları ve egzersiz yapmada karşılaştıkları engelleri değerlendirmek amacıyla Sechrist ve ark. (1987) tarafından geliştirilen “Egzersiz Yarar/Engel Ölçeği” ile birlikte “Kişisel Bilgi Formu” kullanılmıştır. Egzersiz Yarar/Engel Ölçeği 29 maddelik yarar ve 14 maddelik engel alt boyutları ile toplam 43 maddeden oluşan 4’lü likert tipi bir ölçektir. Tüm araca ilişkin puan aralığı 43 ile 172 arasında, yarar ölçeğinin puan aralığı 116 ve 29 arasında değişebilmektedir. Burada puan yükseldikçe kişi egzersiz yapıyor olarak kabul edilmektedir. Engel ölçeğinin ise puan aralığı 14 ve 56 arasında değişmekte olup, puan düştükçe karşılaşılan engeller artmaktadır. Araştırmada verilerin normal dağılıma uygunluğunu test etmek amacıyla Kolmogorow-Smirnov ve Shapiro testi uygulanmıştır. Normal dağılım göstermeyen verilerin analizinde; iki bağımsız grubun karşılaştırmasında Mann-Whitney U testi, üç veya daha fazla grubun karşılaştırmasında ise Kruskal-Wallis testi kullanılmıştır. Sonuçlar p<0.05 anlamlılık düzeyinde değerlendirilmiştir. Ölçekteki tüm sorular ait α değeri 0.87 olarak bulunmuştur. Araştırmaya katılan engelli bireylerin sağlayacağı toplam YARAR açısından kapasite kullanımlarının (FKK)=91.84/116=%79.1 olduğu görülmüştür. Engelli bireylerin toplam ENGEL’leri aşma kapasite kullanımlarının ise (EKK)=33.51/14=2.393 kat fazla olduğu görülmektedir. Ölçeğin puanlama sonuçlarına göre, araştırma grubunun, bir yandan egzersizin yararlarına yüksek oranda katılım gösterdikleri diğer yandan egzersize katılımda çeşitli engellerle karşılaştıkları görüşü ortaya çıkmıştır. Buradan yola çıkarak; katılımcıların bir yandan egzersiz yapma eğiliminde olduğu diğer yandan da egzersiz yapma ve yönelme noktasında hem fiziksel ve psikolojik gibi birtakım sağlık sorunlarından hem de aile, sosyal çevre, ekonomi ve mesafe gibi faktörlerden kaynaklanan sıkıntı ve zorluklarla karşılaştıkları saptanmıştır. Ayrıca katılımcıların demografik bilgilerinden; cinsiyet, engel türü, engelli olma zamanı, engel düzeyi ve sporcu olma durumu değişkenleri ile egzersiz yarar/engel ölçeğinin bazı maddeleri arasında da istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar olduğu tespit edilmiştir (p<0.05). Sonuç olarak, araştırmaya katılan engelli bireylerin egzersizin yararlarının bilincinde olmalarının yanı sıra egzersiz sırasında karşılaştıkları kişisel engellerin egzersize katılımları üzerinde olumsuz etki yarattığı söylenebilir.
İndirmeler
Referanslar
Ayhan, B., & İlhan, E. L. (2021). Türkiye’de Spor bilimi alanında bedensel engelli bireylere yönelik yapılan makalelerin içerik analizi (2015-2020). Uluslararası Güncel Eğitim Araştırmaları Dergisi (UGEAD), 7(2), 672-686.
Bergama RAM. (2006). Ortopedik engelli bireyler. Bergama Araştırma Merkezi, (Mayıs, 2016), https://bergamaram.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/35/04/964487/dosyalar/2016_06/14102042_33ortopedikengellibireyler.pdf
Boslaugh, S. E., & Andersen, E. M. (2006). Correlates of physical activity for adults with disability. Prev Chronic Dis,. 3(3), 1-14.
Bragaru, M., Dekker, R., Geertzen, J. H., & Dijkstra, P. U. (2011). Amputees and sports. Sports Medicine, 41, 721–740. doi:10.2165/11590420-000000000-00000
Buckworth, J., & Dishman, R. (2007). Exercise adherence. In G. Tenenbaum, & R.C. Eklund (Eds.), Handbook of sport psychology (pp. 509–536). Hoboken, New Jersey: John Wiley & Sons, Inc
Canadian Society for Exercise Physiology. (2011). Canadian Physical Activity Guidelines for Adults with Multiple Sclerosis.
Cumurcu, B. E., Karlıdağ, R, & Almış, B. H. (2012). Fiziksel engellilerde cinsellik. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 4(1), 84-98. doi:10.5455/cap.20120406
Díaz-Benito, V. J., Moro, M. I. B., Vanderhaegen, F., Remón, Á. L. C., Lozano, J. A. S., Fernández-Pola, E. C., & Pérez, J. P. H. (2022). Intervention of physical exercise in the workplace on work ability, depression, anxiety and job satisfaction in workers with sedentary tasks. Work, 72(3), 921-931.
Esatbeyoğlu, F,. & Güven Karahan, B. (2014). Engelli bireylerin fiziksel aktiviteye katılımlarının önündeki engeller. Spor Bilimleri Dergisi Hacettepe J. of Sport Sciences, 25(2), 43–55.
Emamvirdi, R., Hosseinzadeh Asl, N. R., İlhan, E. L., & Çolakoğlu, F. F. (2020). Bedensel engelli sporcularda psikolojik esneklik ve spora katılım motivasyonu. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi. 14(2), 271-281.
Ey-Der Engelsiz Yaşama Derneği. (2022). Sayılarla Dünya’da ve Türkiye’de Engellilik. https://ey-der.com/ana-sayfa/turkiye-ve-dunyada-engelliler/#:~:text=D%C3%BCnyada%201%20milyar%20engelli%20birey%20ya%C5%9F%C4%B1yor&text=T%C3%BCrkiye'de%20ise%20Ulusal%20Engelli,siyse%2050%2D64%20ya%C5%9F%20aras%C4%B1nda%E2%80%A6). Erişim Tarihi: 13.10.2024
Ginis, K. A. M., Van der Ploeg, H. P., Foster, C., Lai, B., McBride, C.B., Ng, K., Pratt, M., Shirazipour, C. H., & et al. (2021). Participation of people living with disabilities in physical activity: A Global Perspective. Lancet, 398, 443-455.
Gul, M., & Eskiyecek, C. G. (2024). Evaluation of physical activities of physically disabled athletes. Shanlax International Journal of Education, 12(S1), 156–65.
Güven Karahan, B., Aşçı, F. H., & Esatbeyoğlu, F. (2011). “Egzersiz Fayda / Engel Ölçeği”-Psikometrik Özelliklerinin İncelenmesi. 1. Uluslararası Katılımlı Engellilerde Beden Eğitimi ve Spor Kongresi. Konya, Turkey. 05-07 Mayıs 2011. Proceeding Book, 112.
Jaarsma, E. A., Geertzen, J. H., de Jong, R., Dijkstra, P. U., & Dekker, R. (2013). Barriers and facilitators of sports in Dutch Paralympic athletes: An explorative study. Scandinavian Journal of Medicine & Science in Sports, 24, 830-836. doi:10.1111/ sms.12071
Jaarsma, E. A., Dekker, R., Koopmans, S. A., Dijkstra, P. U., & Geertzen, J. H. B. (2014). Barriers to and Facilitators of Sports Participation in People With Visual Impairments. Adapted physical activity quarterly: APAQ, 31(3), 240-64. doi: 10.1123/2013-0119
Kang, M., Zhu, W., Ragan, B. G., & Frogley, M. (2007). Exercise barrier severity and perseverance of active youth with physical disabilities. Rehabilitation Psychology, 52(2), 170-176.
Kehn, M., & Kroll, T. (2009). Staying physically active after spinal cord injury: A qualitative exploration of barriers and facilitators to exercise participation. BMC Public Health, 9, 168. PubMed doi:10.1186/1471-2458-9-168
Kıral, N. S. & Sayın Temur, C. (2023). Özel gereksinimli bireylerde fiziksel aktivite ve sporun yaşam kalitesine etkisi: Sistematik Bir Derleme. Türkiye Sağlık Araştırmaları Dergisi (TSAD), 4(3), 70-84.
Kim, J., Kim. J., Kim., Y., Han, A., & Nguyen, M. C. (2021). The contribution of physical and social activity participation to social support and happiness among people with physical disabilities. Disability and Health Journal, 14(1):100974. doi: 10.1016/j.dhjo.2020.100974
Malone, L. A, Barfield, J. P., & Brasher, J. D. (2012). Perceived benefits and barriers to exercise among persons with physical disabilities or chronic health conditions within action or maintenance stages of exercise. Disability and Health Journal, 5(4), 254-260. doi: 10.1016/j.dhjo.2012.05.004
Njelesani, J., Leckie, K., Drummond, J., & Cameron, D. (2015). Parental perceptions of barriers to physical activity in children with developmental disabilities living in Trinidad and Tobago. Disability And Rehabilitation, 37(4), 290-295.
Olasagasti-Ibargoien, J., Castañeda-Babarro, A., León-Guereño, P., & Uria-Olaizalo, N. (2023). Barriers to physical activity for women with physical disabilities: a systematic review. J. Funct. Morphol. Kinesiol., 8(2), 82. doi: 10.3390/jfmk8020082
Organizacion Mundial de la Salud. Discapacidad: Datos y Cif ras. (2023). https://www.who.int/es/news-room/fact-sheets/detail/disability-and-health.
Ortabag, T., Ceylan, S., Akyuz, A., & Bebis, H. (2010). The validity and reliability of the exercise benefits/barriers scale for turkish military nursing students. South African Journal for Research in Sport, Physical Education and Recreation, 32(2), 55-70.
Özer, D., Nalbant, S., Aktop, A., Özcan, G., Sansi, A., Yılmaz, A., & Süngü, B. (2020). Özel gereksinimli öğrenciler için beden eğitimi ve spor. Nobel Akademik Yayıncılık; 2020.
Pacheco, B. D., Caetano, L. C. G., Samora, G. A., Ana, R. S., Teixeira-Salmela, L. F., & Scianni, A. A. (2021). Perceived barriers to exercise reported by individuals with stroke, who are able to walk in the Community. Disability and Rehabilitation, 43(3), 331-337.
Richardson, E. V., Smith, B., & Papathomas, A. (2017). Disability and The Gym: Experiences, Barriers and Facilitators of Gym Use for Individuals with Physical Disabilities. Disabil Rehabil, 39(19), 1950-1957. doi: 10.1080/09638288.2016.1213893.
Rimmer, J. H., Riley, B., Wang, E., Rauworth, A., & Jurkowski, J. (2004). Physical activity participation among persons with disabilities. American Journal of Preventive Medicine, 26(5), 419–425. doi:10.1016/j.amepre.2004.02.002
Rolfe, D. E., Yoshida, K., Renwick, R., & Bailey, C. (2009). Negotiating participation: How women living with disabilities address barriers to exercise. Health Care Women Int., 30, 743–766. doi: 10.1080/07399330802484621.
Sezan, T., Alemdar, U., & Turan S. (2024). Performance management of clubs at 1st and 2nd league of the disabled basketball. International Journal of Recreation and Sport Science, 8(1), 91-97. https://doi.org/10.46463/ijrss.1534939
Sechrist, K. R., Walker, S. N., & Pender, N. J. (1987). Development and psychometric evaluation of the Exercise Benefits/Barriers Scale. Research in Nursing & Health, 10, 357-365.
Shields, N., & Synnot, A. (2016). Perceived barriers and facilitators to participation in physical activity for children with disability: a qualitative study. BMC Pediatrics, 16(9), 2-10.
Shihui, C., Jin, W., Mei, J., & Lau, K. O. (2007). Motivation of sport participation in elite athletes with physical disabilities in mainland China. Asian Journal of Exercise & Sports Science, 4, 63–67.
United States Department of Health and Human Services. (2018). Physical Activity Guidelines for Americans.
U.S. Department of Health and Human Services. (2005). The 2005 surgeon general’s call to action to improve the health and wellness of persons with disabilities: calling you to action. U.S: Department of Health and Human Services, Office of the Surgeon General.
Verschuren, O., Peterson, M. D., Balemans, A. C., & Hurvitz, E. A. (2016). Exercise and physical activity recommendations for people with cerebral palsy. Dev Med Child Neurol, 58(8), 798e808.
Wilhite, B., Martin, D., & Shank, J. (2016). Facilitating physical activity among adults with disabilities. Ther Recreat J., 50(1), 33.
Yıldız, Y. (2021). Bedensel engelli yüzücülerin yeni tip korona virüse yakalanma kaygılarının incelenmesi. İstanbul Gelişim Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Antrenörlük Eğitimi Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Premium e-Journal of Social Sciences (PEJOSS)
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
