Sektörel İşlevsel Stratejiler ve Rekabetçi Güçler İlişkisi Ayakkabı Üretim Sektöründe Bir Uygulama

Özet

Bu çalışma, Porter’ın Beş Rekabetçi Güç Modeli’ni temel alarak, ayakkabı üretim sektöründeki bir KOBİ örneği üzerinden rekabet dinamiklerinin üretim stratejilerine etkisini incelemektedir. Emek yoğun ve düşük teknolojili yapısıyla öne çıkan bu sektörde, üretim süreçleri tasarımdan lojistiğe kadar dışsal rekabet faktörlerinden yoğun şekilde etkilenmektedir. Nitel araştırma yöntemiyle yürütülen çalışmada, yarı yapılandırılmış görüşmeler aracılığıyla sektör paydaşlarının deneyimleri analiz edilmiştir. Elde edilen bulgular, sektörde en güçlü rekabet etkeninin müşteri pazarlık gücü olduğunu göstermektedir. Bunu sırasıyla tedarikçilerin pazarlık gücü, ikame ürün tehdidi ve sektördeki yoğun rekabet izlemektedir. Ayrıca, erken tasarım süreçleri, doğal malzeme kullanımı ve tedarik zinciri politikaları gibi unsurların üretim stratejilerini doğrudan şekillendirdiği tespit edilmiştir.

Küresel pazardaki düşük maliyetli üreticilerin artan varlığı, yerel üreticileri maliyet optimizasyonu ve inovasyona yöneltirken, aynı zamanda kalite ve sürdürülebilirlik gibi faktörler de tüketici tercihlerini belirlemektedir. Müşterilerin artan pazarlık gücü, firmaları esnek üretim ve kişiselleştirilmiş ürünler geliştirmeye zorlamaktadır. Tedarikçi gücü ise ham madde kalitesi, fiyat istikrarsızlıkları ve özellikle doğal deri gibi premium malzemelerin teminindeki zorluklar nedeniyle kritik önem taşımaktadır. İkame ürün tehdidi, sentetik malzemelerin yaygınlaşması ve hızlı moda trendleriyle daha da belirginleşmekte, bu da üreticileri geleneksel ve modern tasarımları harmanlayan farklılaşma stratejileri geliştirmeye itmektedir. Sektör içi rekabette ise fiyat, kalite, dağıtım kanalları ve marka algısı gibi çok boyutlu bir mücadele söz konusudur. Çalışma, rekabet güçlerinin üretim kararları üzerindeki sektörel etkilerini ortaya koymakta ve gelecek araştırmalar için tedarikçi perspektifinin yanı sıra yönetsel stratejilerin ve dijital dönüşümün rekabet dinamiklerine etkisinin incelenmesini önermektedir. Bu kapsamda, sürdürülebilir üretim modellerinin rekabet avantajı sağlama potansiyeli de ayrıca değerlendirilmelidir.