KÜLTÜREL MİRAS’TA ENDÜSTRİNİN DÖNÜŞÜMÜ VE YENİDEN KULLANIM OLANAKLARI: AKSARAY BEZİRHANELERİ

Özet

Bezirhaneler, en genel tanımıyla bitki tohumlarından yağ çıkarılan tarihi endüstriyel tesislerdir. Günümüzdeki modern değirmenlerin ve fabrikaların tarih içerisindeki önemli temsilcilerindendir. Özgün kullanımlarında; keten, ızgın, belemir gibi çeşitli bitkilerin preslenmesiyle yağ elde etmeyi amaçlayan bu yapılardan elde edilen yağlar; mekanik yağlama, aydınlatma ve beslenme amaçlı olarak tarih boyunca kullanılmıştır. Endüstriyel üretimin gelişmesi ile bu yapılar kaderine terk edilmiş, zaman içerisinde de bu yapıların birçoğu kaybedilmiştir. Aksaray ili sınırları içerisinde Osmanlı imparatorluğunun yükseliş dönemine tekamül eden çok sayıda bezirhane yapısının olduğu bilinmektedir. Bu yapıların önemli bir bölümü Ihlara, Güzelyurt ve Belisırma kasabalarında yer almaktadır. Bu yapıların bölgedeki kalkınmaya önemli etkilerinin olduğu, üretimi de önemli ölçüde destekledikleri tarihi belgelerden rahatlıkla anlaşılmaktadır. Çalışma kapsamı: Aksaray ili sınırları içerisindeki yerleşimlerde, günümüze kadar ulaşmış tarihi bezirhanelerin mekânsal özelliklerini araştırarak, belgeleme çalışması gerçekleştirmek ve bu yapılar ile ilgili olarak tarihsel bir araştırma yapmaktır