Yetersizliği Olan Ergen ve Yetişkinlerle Yapılan Cinsel Eğitim Araştırmalarının Sistematik Değerlendirilmesi
Özet Görüntüleme: 1412 / PDF İndirme: 466
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.8201105Anahtar Kelimeler:
cinsel eğitim, cinsellik, özel eğitimde cinsel eğitim, cinsellik eğitimi, üreme sağlığı, yetersizliği olan yetişkin bireyler ve ergenlerÖzet
Araştırmada yetersizliği olan ergen ve yetişkin bireylerle 1990-2023 yılları arasında yapılan cinsel eğitim araştırmalarının sistematik olarak derlenmesi amaçlanmıştır. Niteliksel araştırmalardan doküman incelemesiyle planlanan araştırmada PRISMA 2020 kurallarına göre yetersizliği olan bireylerle gerçekleştirilmiş olan cinsel eğitim uygulamaları ve etkileri değerlendirilmeye çalışılmıştır. ERIC, Scopus, PubMed, Psycho-Info, Taylor-Francis, Springer, Routlage, Academic Source Complete, Google Academic gibi veri tabanlarındaki hakemli dergilerde yayınlanan makaleler ve Ulusal Tez Merkezinde yer alan tezler “cinsel eğitim, cinsellik, yetersizliği olan yetişkin bireyler ve ergenler, özel eğitimde cinsel eğitim, cinsellik eğitimi, üreme sağlığı” anahtar kelimeleriyle taranmış ve 200 makale ve 14 teze ulaşılmıştır. Araştırmacı ve hem özel eğitim hem de cinsel eğitim alanındaki bir uzman tarafından dâhil edilme ve dışlama kriterleri belirlenmiştir. Uzman ve araştırmacının farklı değişkenler açısından gerçekleştikleri kodlamalar sonucunda gözlemciler arası güvenirlik %95 olarak bulunmuştur. Taramalar sonucunda ulaşılan makalelerden 96’sı, Ulusal Tez Merkezinde cinsel eğitimle ilgili tezlerden 14‘ü araştırmaya dâhil edilmiştir. Elde edilen bulgular sonucunda araştırmada; 1) Farklı yetersizlik gruplarındaki bireylerle yapılan araştırmalar, 2) Zihin yetersizliği olan bireylerin cinsel durum ve sorunları, 3) Osb’li bireylerin cinsel durum ve sorunlar, 4) Yetersizliği olan bireylerde cinsel sağlık ve üreme sağlığı, 5) Ebeveynlerin, 6) Öğretmen, farklı profesyonellerin görüşleri, 7) Başarılı programlar, olmak üzere yedi kategoride veriler toplanmıştır. Araştırma sonucunda en fazla zihin yetersizliği ve otizm spektrum bozukluğu olan ergen ve yetişkin bireylerle cinsel eğitim çalışmalarının gerçekleştirildiği; araştırmaların daha fazla 2000’li yıllar ve sonrasında gerçekleştirildiği; yöntem olarak tek denekli araştırmaların ve fikir makalelerinin daha az yer aldığı; nitel ve nicel araştırma yöntemlerinin daha fazla kullanıldığı görülmüştür.
İndirmeler
Referanslar
Akdemir, B. & Taymaz-Sarı, O. (2019). Zihinsel yetersizliği olan bireylerle çalışan öğretmenlerin cinsel eğitime yönelik tutumları ve etik durumlarının karşılaştırılması. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 15(3), 267-282. DOI:10.17244/eku.425276.
Akın Bülbül, I. (2012). Zihinsel yetersizlikten etkilenmiş erkek ergenlere ebeveynleri aracılığıyla uygun mastürbasyon yapma becerisinin kazandırılmasında eşzamanlı ipucuyla öğretimin etkililiği. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Akobirshoev, I., Parish, S.L., Mitra, M. & Rosenthal, E. (2017). Birth outcomes among US women with intellectual and developmental disabilities. Disability and Health Journal, 10, 406-421. DOI: 10.1016/j.dhjo.2017.02.010. Epub 2017 Apr 6.
Aktaş, G. (2020). Zihinsel yetersizliği olan ergenin menstrüasyon öz bakım becerisini geliştirmede hemşire ve ebeveyn eğitiminin karşılaştırmalı etkililiği. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Mersin Üniversitesi
Alptekin, A. & Tepeli, K. (2019). Farklı yetersizliği olan 48-72 ay çocuklarda cinsel gelişimin incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 20(4), 737-762. DOI: 10.21565/ozelegitimdergisi.526557.
Al-Trawneh, R.K. (2018). Sexual issues of the persons with intellectual disability (pwid): researches in Jordan. World Experiences Current Events, 19(3-4), 139-161.
Altundağ, S. & Çakırer Çalbayram, N. (2016). Teaching menstrual care skills to intellectually disabled female students. Journal of Clinical Nursing, 25, 1962-1968. DOI:10.1111/jocn.13215.
Altundağ, S. & Çakırer-Çalbayram, N. (2019). Zihinsel engelli çocuğa sahip annelerde cinsel sağlık konusunda farkındalık oluşturma. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi, 17(1), 96-101.
Ardıç, A. (2017). Cinsellik ve engelli bireyin ruh sağlığı. (Ed: Akdoğan, R.). Engellilerde ruh sağlığı (içinde 81-98). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Basımevi.
Artan, İ., Ceylan, Ş. & Kurnaz-Adıbatmaz, F. (2020). Ebeveynler için cinsel iletişim ölçeği: Geçerlik güvenirlik çalışması. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 7(2), 136-162. DOI:10.21020/husbfd.735860
Artan, İ.Z. (2003). Cinsel Kimliğin Kazanılması. Çoluk Çocuk Dergisi, 7, 141-149.
Azzopardi-Lane, C. (2021). “It’s not easy to change the mentality”: Challenges to sex education delivery for persons with intellectual disability. JARID, (September Special Issue), 1001-1008. DOI: 10.1111/jar.12947
Azzopardi-Lane, C.L., Cambridge, P. & Murphy, G. (2019). Muted voices: The explored sexuality of young persons with learning disability in Malta. British Journal of Learning Disabilities, 47,156-164. https://doi.org/10.1111/bid.12266
Baines, S., Emerson, E., Robertson, J. & Hatton, C. (2018). Sexual activity and sexual health among young adults with and without mild, moderate intellectual disability. BMC Public Health, 18, 667-679. https://doi.org/10.1186/s12889-018-5572-9
Bakır, N. & Kızılkaya-Beji, N. (2015). Üniversite öğrencilerinin cinsel yolla bulaşan hastalıklar konusundaki bilgi düzeyleri. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5(3), 10-16.
Ballan, M.S. & Freyer, M.B. (2007). The sexuality of young women with intellectual and developmental disabilities: A neglected focus in American foster care system. Disability and Health Journal, 371-375. http://dx.doi.org/10.1016/dhjo.2017.02.05
Bayrak-Çelik, S. (2020). Mahremiyet ve cinsel eğitimin önemi. Türk & İslam Dünyası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(27), 101-111.
Berna Doğan, M., Çavuş-Solmaz, Y., Eycan, Ö., Abdan, M., Doğan, M., Güder, P., Kaya, S. & Bektemur, Z. (2022). Üniversite öğrencilerinin cinsel mitler / cinsel saldırı mitlerine ilişkin tutumları ve görüşleri. Adli Tıp Bülteni, 27(1), 24-34. DOI:10.17986/bim.1551
Bilen, M. & Topçuoğlu, A. (2008). Yaşamın gizemi cinsellik. Betik Kitap.
Bilgiç, E. (2015). Zihinsel engelli ergenlerin annelerinin cinsel eğitimle ilgili görüşleri. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Nişantaşı Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Borawska-Charko, M., Rohleder, P. & Finlay, M.L. (2017). The sexual health knowledge of people with intellectual disabilities: A review. Sexuality Research and Social Policy, 14,393-409. DOI: 10.1007/s13178-016-0267-4
Boyacıoğlu, N.E., Karaçam, Z.D. & Keser-Özcan, N. (2018). Engeller rağmen cinsellik: Zihinsel yetersizliğe sahip olan bireylerde cinsellik. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi, 5(2), 275-280. https://doi.org/10.17681/hsp.291360
Bozdemir, N. & Özcan, S. (2011). Cinselliğe ve cinsel sağlığa genel bakış. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care (TJFMPC), 5(4), 37-46. www.tjfmpc.com
Brown, M., McCann, E., Truesdale, M., Linden, M. & Marsh, L. (2020). The design, content and delivery of relationship and sexuality education programmes for people with intellectual disabilities: A systematic review of the international evidence. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(7568), 2-16. www.mdpi.com/journal/ijerph
Byers, E.S. & Nichols, S. (2014). Sexual satisfaction of high-functioning adults with autism spectrum disorder. Sexuality & Disability, 32(3), 365-382. DOI:10.1007/s11195-014-9351-y
Byers, E.S., Nichols, S. & Voyer, S.D. (2013). Challenging stereotypes: sexual functioning of single adults with high functioning autism spectrum disorder. Journal of Autism & Developmental Disorders, 43(11), 2617-2627. DOI:10.1007/s10803-013-1813-z
Cangöl, E., Palas-Karaca, P. & Aslan, E. (2013). Engelli bireylerde cinsel sağlık. Kadın Cinsel Sağlığı, (January), 141-149.
Cebe-Ertaş, M. (2023). Hemşire ve ebelerin engelli kadınların üreme sağlığına ilişkin bilgi ve görüşleri. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi.
Chen, F., Grandjean, C. ve Richard, S. (2016). Pharmacological management of inappropriate sexual behaviours in youth with autism spectrum disorder: a case study and review of the literature. Neuropsychiatrie de I ‘enface et de I ‘adolescence, 64, 163-167.
Chrastina, J. & Večeřova. H. (2020). Supporting sexuality in adults with intellectual disability – A short Chen, F., Grandjean, C. ve Richard, S. (2016). Pharmacological management of inappropriate sexual behaviours in youth with autism spectrum disorder: a case study and review of the literature. Neuropsychiatrie de I ‘enface et de I ‘adolescence, 64, 163-167.review. Sexuality and Disability. 38. 285-298. https://doi.org/10.1007/s1195-018-9546-8
Cotter Stalker, K., Wu, Q., Evans, C.B.R. & Smokowski, P.R. (2018). The impact of the positive action program on substance use, aggression, and psychological functioning: is school climate a mechanism of change? Children and Youth Services Review, 84, 143-151. DOI: 10.1016/j.childyouth.2017.11.020
Cuskelly, M. & Bryde, R. (2004). Attitudes towards the sexuality of adults with an intellectual disability: parents, support staff, and a community sample. Journal of Intellectual & Developmental Disability, 29(3), 255-264. https://doi.org/10.1080/13668250412331285136
Çakmak, S. & Çakmak, S. (2014). Özel eğitime ihtiyaç duyan çocuklarda cinsel eğitim uygulamaları. Vize Akademik.
Çalışandemir F., Bencik, S. & Artan, İ. (2008). Çocukların cinsel eğitimi: Geçmişten günümüze bir bakış. Eğitim ve Bilim, 33(150).14-27.
Çelik, Ö. (2017). Zihinsel yetersizliği olan bireylerin cinselliği ile ilgili çalışmalar yapan uzman görüşleri. Turkish Studies, 12(17), 113-132. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.11830
Çifçi-Tekinarslan, İ. & Eratay, E. (2013). Zihinsel yetersizliği olan bireylerin ergenlik döneminde uyum sürecinde ebeveyn davranışlarının incelenmesi. Nwsa-Education Sciences, 8(3), 363-374. http://dx.doi.org/10.12739/NWSA.2013.8.3.1C0592
Çok, F. & Kutlu, Ö. (2011). İlköğretim kademesi cinsel sağlık eğitimleri. Cinsellik ve cinsel eğitim. TAPV (Türkiye Aile Sağlığı Araştırma Vakfı), CETAD (Cinsel Eğitim Tedavi ve Araştırmaları) (İçinde 81-101). İstanbul: Gria Reklam Ltd. Şti.
Çolo, S. (2023) cinsel doyumu etkileyen faktörlerin incelenmesi: Kesitsel bir çalışma. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Gelişim Üniversitesi.
Dağlı, E. & Aktaş Reyhan, F. (2022). Cinsel sağlık eğitiminin sağlık ile ilgili farklı bölümlerde öğrenim gören öğrencilerin gebelikte cinsel metlerine etkisi. YOBU Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 3(2), 66-75.
Darragh, J., Reynolds, L., Ellison, C. & Bellon, M. (2017). Let’s talk about sex: How people with intellectual disability in Australia engage with online social media and intimate relationships. Journal of Psychosocial Research on Cyberspace. Cyber Psychology, 11(1), Article.9. DOI: 10.5817/CP2017-1-9.
Demir, G. & Şahin, T.K. (2014). Selçuk üniversitesi öğrencilerinin cinsel yolla bulaşan hastalıklar konusundaki bilgileri. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 4(3), 19-24.
Dewinter, J., DeGraaf, H., Begeer, S. (2017). Sexual orientation, gender identity, and romantic relationships in adolescents and adults with autism spectrum disorder. Journal of Autism Developmental & Disorders, 47, 2927-2934. https://doi.org/10.1007/s10803-017-3199-9
Dewinter, J., Vermeiren, R., Vanwesenbeek, I. & Nieuwenhuizen, C.V. (2016). Adolescent boys with autism spectrum disorder growing up: follow-up of self-reported sexual experience. European Child & Adolescent Psychiatry, 25, 969-978. DOI: 10.1007/s00787-016-0816-7. Epub 2016 Jan 20.
Dewinter, J., Vermeiren, R., Vanwesenbeek, I., Lobbestael, J. & Nieuwenhuizen, C.V. (2015). Sexuality in adolescent boys with autism spectrum disorder: self-reported behaviours and attitudes. Journal of Autism & Developmental Disorders, 45, 731-741. DOI: 10.1007/s10803-014-2226-3.
Diler, R. (2014). Mahremiyet eğitimi ve önemi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 11(1), 69-98.
Dionne, H. & Dupras, A. (2014). Sexual health of people with an intellectual disability: an ecosystem approach. Sexologies, 23, 85-89. http://dx.doi.org/10.1016/j.sexol.2013.12.003
Donnelly, E., Chang, E.L., Cheng, Y. & Botfield, J. (2023). Evaluation of comprehensive sexuality education and support workshops for parents and carers of children and young people with intellectual disability and/or autism spectrum disorders. Sexuality and Disability. 41235-253. https://doi.org/10.1007/s1195-023-09786-y
Dukes, E. & McGulre, B.E. (2009). Enhancing capacity to make sexuality-related decisions in people with an intellectual disability. Journal of Intellectual Disability Research, 53(8), 727-734. DOI: 10.1111/j.1365-2788.2009.01186.x. Epub 2009 Jun 12.
Dünya Sağlık Örgütü (2010). http://www.worldsexology.org
Edmonson, B. & Wish, J. (1975). Sex knowledge and attitude of moderately retarded males. American Journal of Mental Deficiency, 80(2), 172-179. DOI: 10.1007/s11195-013-9294-8.
Elbozan-Cumurcu, B., Karlıdağ, R. & Han-Almış, B. (2012). Fiziksel engellilerde cinsellik. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 4(1), 84-98. DOI: 10.5455/cap.201220406.
Eratay, E. (2017). Evaluation of course on sex education for children 2nd International Science Symposium. Science Festival. 5-8 September 2017. Tbilisi-Georgia. Sunulmuş Bildiri. Abstract Book. (Ed: Nwsa Academic Journals). 94. (Article ID: ICI3IJ).
Ersoy, G. (2005). Zihin engelli ergen kız öğrencilere maket üzerinde ped değiştirme becerisinin öğretimi. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Anadolu Üniversitesi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Eyüboğlu, M. (2019). Çocukluktan erişkinliğe otizm spektrum bozukluğu. Eğiten Kitap.
Finlay, W.M.L., Rohleder, Pl, Taylor, N. & Hollie, C. (2014). “Understanding” as a practical issue in sexual health education for people with intellectual disabilities: A study using two qualitative methods. Health Psychology, 34(4), 328-338. https://doi.org/10.1037/hea0000128
Frank, K. & Sandman, L. (2019). Supporting parents as sexuality educators for individuals with intellectual disability: The development of the home B.A.S.E. curriculum. Sexuality and Disability, 37, 329-337. https://doi.org/10.1007/s11195-019-09582-7
Frank, K. & Sandman, L. (2021). Parents as primary sexuality educators a for adolescents and adults with down syndrome: A mixed methods examination of the home B.A.S.E. for intellectual disabilities workshop. American Journal of Sexuality Education, 16(3), 283-302. DOI: 10.1080/15546128.2021.1932655
Friedman, C. & Owen, A.L. (2017). Sexual health in community: Services for people with intellectual and developmental disabilities. Disability and Health Journal, 10,387-393. http://dx.doi.org/10.1016/j.dhjo.2017.02.008
Galea, J., Butler, J., Iacono, T. & Leighton, D. (2009). The assessment of sexual knowledge in people with intellectual disability. Journal of Intellectual and Developmental Disability, 29(4), 360-365. DOI: 10.1080/136682504000014517
Garcia-Villamisar, D. & Dattile, J. (2011). Social and clinical effect of a leisure program on adults with autism spectrum disorder. Research in Autism Spectrum Disorders, 5, 246-253. EJ900626
Gil-Llario, M.D., Morell-Mengual, V., Ballester-Arnal, R. & Diaz-Rodriguez, I. (2018). The experience of sexuality in adults with intellectual disabilitiy. Journal of Intellectual Disability Research, 62(1), 72-80. DOI: 10.1111/jir.12455. Epub 2017 Nov 20.
Gilmore, L. & Chambers, B. (2010). Intellectual disability and sexuality: Attitudes of disability support staff and leisure industry employees. Journal of Intellectual & Developmental Disability, 35(1), 1-22. http://eprints.qut.edu.au
Goodman, L., Budner, S., & Lesh, B. (1971). The parent’s role in sex education for the retarded. Mental Retardation, 9, 43–46.
Gökengin, B. (2011). İlköğretim kademesi cinsel sağlık eğitimleri. TAPV, CETAD. Cinsellik ve cinsel eğitim (içinde 101-103). Gria Reklam Ltd. Şti.
Gölbaşı, Z. (2003). Sağlıklı gençlik ve toplum için bir adım: Cinsel sağlık eğitimi. Aile ve Toplum. 5(2).
Growe, L., Morrison-Beedy, D., Kirby, R. & Hess, J. (2018). The birds, bees, and special needs: Making evidence-based sex education accessible for adolescents with intellectual disabilities. Sexuality and Disability, 36,313-329. https://doi.org/10.1007/s1195-018-9547-7
Güçlü, A. & Özerk, H. (2021). Türkiye’de 2000-2018 yılları arasında örgün eğitim kurumları kapsamında cinsel sağlık eğitimlerine ilişkin çalışmaların incelenmesi ve değerlendirilmesi. Opus. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 18(39), 959-984. DOI:10.26466/opus. 922603.
Güler, E. & Erbil, N. (2023). Engelli kadınlarda üreme sağlığını etkileyen etmenler, üreme sağlığı sorunları ve hemşirenin rolü. Kadın Cinsel Sağlığı, 25, 40-48. https://doi.org.10.244898/ tandro.2023.32848
Güneş, A. (2017). Cinsel istismar olgusu ve mahremiyet eğitim. İnsan & Toplum. 7(2), 45-70. DOI:10.12658/human.society.7.14.M0206.
Gürbüz, S. (2018). Ergenlik dönemindeki zihin yetersizliği olan bireylerin cinsel gelişim özelliklerinin ebeveyn görüşleri ile değerlendirilmesi: bir ölçek geliştirme çalışması. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Gürol, A., Polat, S. & Oran, T. (2014). Views of mothers having children with intellectual disability regarding sexual education: A qualitative study. Sex Disability, 32, 123-133. DOI: 10.1007/s1195-014-9338-8.
Gürsoy, E. & Gençalp, N.S. (2010). Aile ve Toplum, 11(6), 29-38.
Güven, D. (2021a). Kapsamlı cinsellik eğitimi ve otizm spektrum bozukluğu olan bireyler. Journal of Social Humanities Sciences Research (JSHSR), 8(66), 284-300. http://dx.doi.org/10.26450/jshsr2299
Güven, D. (2021b). Rural families’ thoughts about sexual development of their adolescents with neurodevelopmental disorders. Cyprist Journal of Education Sciences, 16(4), 1549-1652. https://doi.org/10.18844/cjes.v16i4.6012
Hall, J.E., Morris, H.L. & Barker, H.R. (1973). Sexual knowledge and attitudes of mentally retarded adolescents. American Journal of Mental Deficiency, 77(6), 706-709.
Hendekçi, A. (2019). Dezavantajlı adölesanlara özel sağlık sorunları. Anne ve çocuk sağlığı eğitimi (içinde 85-110). (Ed: Saracaloğlu, A.S., Hergüner, G. & Saçan, S.). Güven Plus Grup Danışmanlık. A.Ş. Yayınları.
Holland-Hall, C. & Quint, E.H. (2017). Sexuality and disability in adolescent. Pediatric Clinic of North America, 64.435-449. http://dx.doi.org/10.1016/j.pcl.2016.11.011
İşler, A., Beytut, D., Taş, F. & Conk, Z. (2009). A study on sexuality with the parents of adolescents with intellectual disability. Sexual Disability, 27, 229-237. http://dx.doi.org/10.1007/s11195-009-9130-3
Jahoda, A. & Pownall (2014). Sexual understanding sources of information and social networks: the reports of young people with intellectual disabilities and their non-disable peers. Journal of Intellectual Disability Research, 58(5), 430-441. DOI: 10.1111/jir.12040
Kadıoğlu, H. (2005). Yetişkin ve akran liderli cinsel eğitimin ilköğretim 8. sınıf öğrencilerin cinsellikle ilgili bilgi ve tutumları üzerindeki etkileri. [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
Karami-Matin, B., Ballan, M., Darabi, F., Kazemi-Karyani, A., Soofi, M. & Soltani, S. (2021). Sexual health concerns in women with intellectual disabilities: a systematic review in qualitative studies. BMC Public Health, 21. https://doi.org/10.1186/s12889-021-12027-6
Kavaklı, D. (2022). 18-49 yaş yeti kaybı olan kadınların aile planlaması hizmetine erişim durumları ve ilişkili faktörlerin saptanması. [Yayınlanmamış Tıpta Uzmanlık Tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
Kılınç, S. (2023). Türkiye’de cinsel eğitime yönelik yapılan tezlerin içerik analizi. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi ]. Karatay Üniversitesi.
Konuk Er, R., Girgin-Büyükbayraktar, Ç. & Kesici, Ş. (2016). Özel eğitime ihtiyacı olan öğrencilere yönelik cinsel eğitim programının geliştirilmesi. Turkish Journal of Education, 5(4), 224-234. DOI: 10.19128/turje.267920
Kramers-Olen, A. (2016). Sexuality, intellectual disability, and human rights legislation. South African Journal of Psychology, 46(4), 504-516. DOI: 10.1177/0051246316678154sap.sagepub.com
Kuloğlu-Aksaz, N. & Fırat, A. (1992). Ergenlik çağındaki özürlü bireylere menstürasyon döneminde gerekli olan temizlik alışkanlıklarının kazandırılması. Özel Eğitim Dergisi, 1(2), 37-41. http://dx.doi.org/10.1501/Ozlegt_0000000121
Kumcağız, H., Balcı-Çelik, S., Barut, Y. & Koçyiğit, M. (2013). Psikoloik danışman adaylarının cinsel sağlık eğitimi dersine ilikşikn görüşleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(3), 227-242.
Küçük, S. (2012). Hafif zihinsel engelli çocuklar ve ebeveynlerinde cinsel istismardan korunma konusunda farkındalık yaratma. [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Erciyes Üniversitesi.
Kürek, E..(2012). Cinsel kimlik gelişiminde din eğitiminin rolü. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Ondokuz Mayıs Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Lafferty, A., Mc Conkey, R. & Simpson, A. (2012). Reducing the barriers to relationships and sexuality education for persons with intellectual disabilities. Journal of Intellectual Disabilities, 16(1), 19-43. DOI: 10.1177 17446295124338034/jid.sagepub.com
Lehan Mackin, M., Loew, N., Gonzales, A., Tykol, H. & Christensen, T. (2016). Parent perceptions of sexual education needs for their children with autism. Journal of Paediatric Nursing, 31, 608-618. https://doi.org/10.1016/j.pedn.2016.07.003
Leutar, Z. & Mikohovic, E.M. (2007). Level of knowledge about sexuality of people with mental disabilities. Sex Disability. 25, 93-109. DOI: 10.1007/s11195-007-9046-8.
Lin, J.D., Lin, L.P., Sung, C.L. & Wu, J.L. (2011). Aged and dependency rations among autism, intellectual disability and other disabilities: 10 years trend analysis. Research in Autism Spectrum Disorders, 5, 523-528. EJ900357
Lochart, K., Guerin, S., Shanahan, S. & Coyle, K. (2010). Expanding the test of counterfeit deviance: are sexual knowledge, experience and needs a factor in the sexualised challenging behaviour of adults with intellectual disability? Research in Developmental Disabilities, 31, 117-130. https://doi.org/10.1016/j.ridd.2009.08.003
Löfgren-Mártenson, C. & Ouis, P. (2018). ‘We need “culture bridges”: professionals’ experiences of sex education for pupils with intellectual disabilities in a multicultural society. Sex Education. Sexuality, Society and Learning, 19(1), 54-67. DOI: 10.1080/14681811.2018. 1478806
Lumbey, V., Miltenberger, R.G., Long, E.S., Rapp, J.T. & Roberts, J.A. (1998). Evaluation of a sexual abuse prevention program for adults with mental retardation. Journal of Applied Behaviour Analysis, 31(1), 91-101. https://doi.org/10.1901%2Fjaba.1998.31-91
Mandan Sürücü, S. (2009). 11-17 yaş orta düzeyde zihin engelli kız ergenlerin temel cinsel bilgi ve cinsel istismarı algılamalarının belirlenmesi. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi.
Margaritoiu, A., Eftimie, S. ve Enache, R. (2011). Some issues concerning career counselling for adolescents with disabilities. Procedia Social and Behavioural Sciences, 12, 107-116.
May, T., Pang, K.C. & Williams, K. (2017). Brief reports: sexual attraction and relationships in adolescents with autism. Journal of Autism & Developmental Disorders, 47, 1910-1916. https://psycnet.apa.org/doi/10.1007/s10803-017-3092-6
Mc Conkey, R. & Leavey, G. (2013). Irish attitudes to sexual relationships and people with intellectual disability. British Journal of Learning Disabilities, 41, 181-188. DOI: 10.1111/bid.12036
Mc Gabe, M. P. & Garwood, M. (2000). Impact of sex education programs on sexual knowledge and feelings of men with a mild intellectual disability. Education and Training in Mental Retardation and Developmental Disabilities, 35(3).
McDermott, S., Martin, M., Weinrich, M. & Kelly, M. (1999). Program evaluation of a sex education curriculum for women with mental retardation. Research in Developmental Disabilities, 20(2), 93-106. https://psycnet.apa.org/doi/10.1016/S0891-4222(98)00035-3
Ménoreau, J.S. ve Dupras, A. (2014). Supporting the sexuality of the intellectually disabled: how institutional change and vocational training can help. Sexologies, 23, 103-107.
Mermer, G. (1993). Zihin engelli ergenlerin cinsel eğitim gereksinimleri hakkında anne, baba ve eğitimci görüşlerinin belirlenmesi. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Muswera, T. & Kasiram, M. (2019). Understanding the sexuality of persons with intellectual disability in residental facilities: Perseptions of service providers and people with disabilities. Social Work, 55(2), 196-204. DOI: http://dx.doi.org/10.15270/55-2-715
Natasha A. & Taylor-Gomez, M. (2017). Pleasure, sex, prohibition, intellectual disability, and dangerous ideas. Reproductive Health Matters, 25(50), 114-120.
Needham, M. (2018). Behavioural Outcomes of the BOSS teaching program with adults with Intellectual disabilities. Walden Dissertations and Doctoral Studies Collection. Walden University Scholar Works. Michigan. https://scholarworks.waldenu.edu/dissertations/4808
Nelson, B., Odberg-Pettersson, K. &Emmelin, M. (2020). Experiences of teaching sexual and reproductive health to students with intellectual disabilities. Sex Education Sexuality, Society and Learning, 20(4), 398-412. DOI: 10.1080/14681811.2019.177652
Noonan, A. & Taylor-Gomez, M. (2011). Who’s missing? Aware ness of lesbian, gay, bisexual and transgender people with intellectual disability. Sexuality and Disability. 29, 175-180. DOI: 10.1007/s1195-010-9175-3
O’ Callaghan, A.C. & Murphy, G.H. (2007). Sexual relationships in adults with intellectual disabilities: understanding the law. Journal of Intellectual Disability Research, 51(3), 197-206. https://doi.org/10.1111/j.1365-2788.2006.00857.x
Öncü, E., Aktaş, G., Köksoy-Vayısoğlu, S. & Karakuş, E. (2019). Zihinsel engelli ergenlerin cinsel gelişim özellikleri ve ailelerin yaşadığı güçlükler. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 12(3), 413-425. DOI:10.26559/mersinsbd.553739.
Öncül, N. & Yücesoy-Özkan, Ş. (2010). Orta ve ileri düzeyde zihin yetersizliği olan yetişkinlere videoyla model olma kullanılarak günlük yaşam becerilerinin öğretilmesi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(3), 143-156.
Önel, F. & Buran, A. (2023). Üniversite öğrencilerinin romantik ilişkilerinde belirsizliğe tahammülsüzlük, karar verme ve kaygı arasındaki ilişkinin incelenmesi. International Journal of Social Sciences & Humanities, 7(2), 574-593. DOI: http://doi.org/10.5281/zenodo.7992258
Öztürk, B. & Siyez, D.M. (2015). İlköğretim 6. sınıf öğrencilerine yönelik cinsel eğitim programının etkililiğinin incelenmesi. Ege Eğitim Dergisi, 16(1), 30-55.
Palas-Karaca, P., Başgöl, Cangöl, E., Aslan, E. & Cangöl, S. (2016). Özel eğitim ve rehabilitasyon merkezi çalışanlarının engelli bireylerin cinsel eğitimi konusundaki görüşleri. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(1), 13-18. DOI:10.5505/bsbd.2016.71501.
Parchomiuk, M. (2013). Model of intellectual disability and the relationship of attitudes towards the sexuality of persons with an intellectual disability. Sexual Disability, 31, 125-139. DOI: 10.1007/s11195-012-9285-1.
Pérez-Curiel, P., Vicente, E., Morán, M.L. & Gómez, L.E. (2023). The right to sexuality, reproductive health, and found a family for people with intellectual disability: A systematic review. International Journal of Environmental Research and Public Health, 20(1587), 3-29. https://doi.org/10.3390/ijerph 2002 1587
Rhonda, S. & Kammes, R.R. (2019). Restrictions, power, companionship, and intimacy: A metasyn thesis of people with intellectual disability speaking about sex. Intellectual and Developmental Disabilities, 57(3), 212-233. DOI: 10.1351/1934-9556-57.3.212
Rohleder, P. & Swartz, L. (2009). Providing sex education to persons with learning disabilities in the era hiv/aids. Tensions between discourses of human rights and restriction. Journal of Health Psychology, 14(4), 601-610. DOI: 10.1177/1359105309103579
Sakallı-Gümüş, S. & Altınsoy, M. (2015). Hatay okullarında engellilerin cinsel eğitimi durum değerlendirmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(2), 63-72. http://dergi.adu.edu.tr/egitimbilimleri/
Schmidht, E.K., Brittany, N., Havercamp, S., Sommerich, C., Weaver, L. & Darragh, A. (2021). Sex education practices for people with intellectual and developmental disabilities: A qualitative study. The American Journal of Occupational Therapy, 75(3), 1943-1976. DOI: 10.5014/ajot.2021.044
Schwartz, R.J. & Robertson, R.E. (2019). A review of research on sexual education for adults with intellectual disabilities. Career Development and Transition for Exceptional Individuals, 42(3), 148-157. https://doi/10.1177/2165143418756609
Scmidt, E.K., Beining, A., Hand, B.N., Havercamp, S. & Darragh, A. (2021). Healthcare providers’ role in providing sexual and reproductive health information to people with intellectual and developmental disabilities: A qualitative study. JARID. Special Issue. 35.1019-1027. DOI: 10.1111/jar.12861.
Sharma, S. & Sivakami, M. (2019). Sexual and reproductive health concerns and persons with disability. Journal of Biosocial Science. 51(2). 225-243. DOI: 10.1017/50021932018000081
Sinanson, V. (2002). Çocuğunuzu tanıyın. Engelli çocuk. (Çev. Duruker, F.). İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi.
Strang, J.F., Kenworthy, L., Daniolos, P., Case, L., Wills, M.C., Martin, A. & Wallace, G.L. (2012). Depression and anxiety symptoms in children and adolescents with autism spectrum disorders without intellectual disability. Research in Autism Spectrum Disorders, 6, 406-412. https://doi.org/10.1016/j.rasd.2011.06.015
Steele, S.M. ve Cato, K.L. (1989). The role of the clinical nurse specialist in the assessment and development of social-sexual skills of adults who are developmentally disabled. Clinical Nurse Specialist, 3(3), 148-153.
Strnadova, I., Loblinzk, J. & Danker, J. (2021). Importance of sex education for a successful transition to life after school: Experiences of high school girls with intellectual disability. The Journal of Learning Disability. 49. 303-315. DOI: 10.1111/bid.12403
Şentürk, G.E. (2006). Ortaöğrenim kurumlarına devam eden öğrenciler ile bu kurumda çalışan öğretmenler ve yöneticilerin cinsellikle ilgili yanlış inanışla bilgi ve inanışların belirlenmesi ve bir uygulama. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Tamas, D., Brkic-Jovanovic, N., Rajic, M., Bugarski-Ignjatovic, V. & Peric-Prkosovacki, B. (2019). Professionals, parents and the general public: Attitudes towards the sexuality of persons with intellectual disability. Sexuality and Disability. 37.245-258. https://doi.org/10.1007/s1195-018-09555-2
Tarhan, N. (2004). Aile yaşamı ve cinsel sağlık programının (AYCSP) zihinsel engelli kız çocukların cinsel bilgi düzeylerine etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Taşçı, A.İ. (2016). Cinsel sağlık. (Ed: Şeker, M. & Bulduklu, Y.). Aile sağlığı (içinde 40-59). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Basımevi.
Teke, H. & Melekoğlu, M. (2022). Erken çocukluk dönemi cinsel eğitim çalışmalarının incelenmesi: Bir sistematik derleme. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 22(2). 144-160. DOI: 10.53629/sakaefd.1106519
Tekgül, N., Saltık, D. & Tuncer, Ö. (2014). Cinsel sağlık eğitiminin, ergenlerde sorumlulukları artırmadaki önemi. Tepecik Eğitim Hastanesi Dergisi. 24(3)3, 179-186.
Teti, M., Cheak-Zamora, N., Lolli, B. ve Maurer-Batjer, A. (2016). Reframing autism: young adults with autism share their strengths through photo-series. Journal of Pediatric Nursing, 31, 619-629.
Ulusavaş, M. (1990). Cinsel deneyimlerden koruyucu cinsel eğitim. Yaşadıkça Eğitim. 13, 37-38.
Uzun, Ö. (2015). Zihin engelli ergen kız öğrencilerin cinsel eğitim alma sürecinde öğretmenlerin ve ailelerin karşılaştığı sorunların incelenmesi. Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Van Bourgondien, M.E., Reichle, N.C. & Palmer, A. (1997). Sexual behaviour in adults with autism. Journal of Autism and Developmental Disorders, 27(2), 113-125. https://doi.org/10.1023/a:1025883622452
Varol, N. (2005). Beceri öğretimi ve özbakım becerilerinin kazandırılması. Ankara: Kök Yayıncılık.
Verhoef, M., Barf, H.A., Vroge, J.A., Post, M.W., Van Asbeck, F.W., Gooskens, R.H. & Prevo, A.J. (2005). Sex education, relationships, and sexuality in young adults with spina bifida. Arch Phys Med Rehabilitation, 86, 979-987. https://doi.org/10.1016/j.apmr.2004.10.042
Walters, F.P. & Gray, S.H. (2018). Addressing sexual and reproductive health in adolescens and young adults with intellectual and developmental disabilities. Wolters Kluwer Health, 30(4), 451-458. https://doi.org/10.1097/mop.0000000000000635
disorder. Journal of Child Sexual Abuse, 22, 72-89.
White, S.W., Elias, R., Salinas, C.E., Capriola, N., Conner, C.M., Asselin, S.B., Miyazaki, Y., Mazefsky, C.A., Howlin, P. ve Getzel, E.E. (2016). Students with autism spectrum disorder in college: results from a preliminary mixed methods needs analysis. Research in Developmental Disabilities, 56, 29-40.
Wilson, N.J., Bright, A.M., Mac Donald, J., Frawley, P., Hayman, B. & Gallego, G. (2018). A narrative review of the literature about people with intellectual disability who identify as lesbian, gay, bisexual, transgender, intersex or questioning. Journal of Intellectual Disabilities, 22(2),171-196. 10.117717446295166822681.journals.sagepub.com/hom/jid
Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Matbaacılık.
Yıldız, G. (2020a). En çok konuşulan en az merak edilen: zihin yetersizliği olan yetişkinlerde cinsellik. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 10(1), 827-855. https://doi.org/10.18039/ajesi.682164
Yıldız, G. (2020b). Zihin yetersizliği olan genç yetişkinleri istihdama hazırlamada bağımsız yaşam eğitimi programının etkililiği. [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Anadolu Üniversitesi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Yıldız, G. & Cavkaytar, A. (2017). Effectiveness of a sexual education program for mothers of young adults with intellectual disabilities on mothers’ attitudes toward sexual education and the perception of social support. Sexuality & Disability, 35, 3-19. https://link.springer.com/article/10.1007/s11195-016-9465-5
Yıldız, M. (2020). Romantik ilişkiler. Asperger sendromu ve otizm: Çocukluktan Yetişkinliğe (içinde 7. Bölüm) (Ed: Akmanoğlu, N.). 229-269. Eğiten Kitap.
Yılmaz, H. (1994). Cinsel eğitimde gençlerin beklentileri ile aynı konuda ana-baba ve öğretmen tutumları. Yaşadıkça Eğitim,33, 19-23.
Yılmaz, M. (2011). Cinsel eğitimde kütüphanelerin rolü. Türk Kütüphaneciliği, 25(1), 8-34.
Yurdakul, A. (1991). Engelli ergenler ve cinsel eğitim. İlkışık Dergisi, 1, 1-4.
Yücesan, A. & Ayaz-Alkaya, S. (2017). Okullarda göz ardı edilen bir konu: Cinsel sağlık eğitimi. Med.JSDU/SDÜ Tıp Fakültesi Dergisi, 25(2), 200-209. DOI:10.17343/sdufd.342828.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2023 Premium e-Journal of Social Science (PEJOSS)
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.