Kuruhüyük (Felahiye-Kayseri) Yöresi Düz Dokumaları

Özet

Düz (kirkitli/atkı yüzlü) dokumalar (kilim, cicim, zili, sumak), kişilerin daha çok kendi ihtiyaçlarını karşılamak için ürettikleri ürünlerdir. Ülkemiz; düz dokumalar bakımından oldukça zengindir. Düz dokumaları ile öne çıkan illerden biri de Kayseri’dir. Kayseri’de, Sarız, Tomarza, İncesu, Yahyalı, Pınarbaşı, Develi ilçesinin Şıhlı, Felahiye ilçesinin Kuruhüyük, Akkışla ilçesinin Gömürgen mahalleleri düz dokumaları ile öne çıkar. Hacılar ilçesinde yöre halkı çok kaliteli dokumalar dokur ancak bu dokumalar yöreye ait geleneksel dokumalar olmayıp esnafın istediği şekilde üretilen dokumalardır. Araştırma konusu olan Kuruhüyük yöresinin düz dokumaları motif ve desen özellikleriyle oldukça karakteristiktirler ve diğer yörelerden bu özellikleriyle ayırt edilirler. Kuruhüyük kilimlerinde ilikli, eğri atkılı ve sarma kontür teknikleri yaygın kullanılmıştır. Sık ve seyrek motifli cicim teknikleri genellikle çuval ve yük perdesi dokumalarda kullanılmıştır. Zili ve sumak teknikleri genellikle kilim ve cicim teknikleriyle kullanılmıştır. Yün malzemeden iğ ve kirmanda yöre halkı tarafından ince ve sık bükümlü eğrilerek elde edilen iplikler yine yöre halkı tarafından doğal boyalarla boyanmıştır. Yörenin kilimlerinde beyaz, sarı, yeşil, kırmızı, mavi renkler dokumalarda tercih edilmiştir. 1955’li yıllara kadar sarma tezgâhta dokuma yapan yöre halkı sonra esnafın müdahalesiyle germe tip tezgâh kullanmıştır. Kilimlerde; basamaklı mihrap ve mihrap içi boşluklarda tarak motiflerinin balık iskeletini andırır şekilde dokunan ve yörede “kurbağa veya artı işareti” şeklinde söylenen motif karakteristiktir. Yöreye ait boyama reçeteleri, motif ve desen isimlerinin çoğu unutulmuş ya da unutulmaya yüz tutmuştur. Kuruhüyük dokumaları; yurt içinde ve yurt dışında tanınmakta ancak yörede dokuma neredeyse yapılmamaktadır. Yöre halkı halı tekniğini bilmediklerini, esnafların kilim dokumayı bildiklerinden dolayı, halı dokumayı yöreye getirip kendilerine öğrettiğini, kilim dokumayı bırakarak para kazanmak için halı dokuduklarını, yurt içi ve yurt dışına göç ettikten sonra yörede dokumacılığın neredeyse yapılmadığını belirtmektedirler. Yörelerde ki büküm aletleri, dokumalar ve dokuma ile ilgili avadanlıklar vb. yöreye gelen antikacılara satılmakta ya da antikacıların ellerindeki makine halısı, battaniye vb. eşyalarla takas edilmektedir.