Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Türkiye’de Avrupa Müziğinin Gelişiminde Fransız Ekolünün Etkisi

Özet

Osmanlı İmparatorluğu’nda Avrupa müziği ile ilk temaslar 16. yüzyılda Kanunî döneminde başlamış olsa da, bu müziğin Osmanlı’da benimsenmesi ve gelişmesi 19. yüzyılda gerçekleşmiştir. Avrupa müziği ile resmî olarak etkileşim; 1826’da Yeniçeri Ocağını kapatan Sultan Mahmud’un, Mehterhâne’nin yerine Batı tarzındaki Muzika-i Hümâyûn’u 1827’de kurması ile başlamıştır.

Batılılaşma hareketleri, toplumsal hayatın her alanında kendisini göstermiştir. Osmanlı toplumunda değişim ve dönüşüm kültürel ve sanatsal alanı da içine almıştır. Bu süreçte Avrupa müziği, önce saray ve çevresinde sonra da sivil hayatta kalıcı olmuştur. Avrupa müziğinin gelişiminde birçok etkenin yer aldığı görülmektedir.

Bu çalışmada, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Avrupa müziğinin Türkiye’deki gelişimi ve bu gelişim sürecinde Fransız ekolünün etkisi araştırılmıştır. Başlangıçta Donizetti ve Guatelli’nin kumandanlığındaki Muzika-i Hümâyûn’un, İtalyan Ekolü ile yapılandırılması sonrasında Osmanlı’da Avrupa müziğinin gelişimi; Fernando de Aranda, Saffet Atabinen, Paul Dussap ve Enrico Henri Furlani gibi müzik insanları vasıtası ile Fransız Ekolü etkisinde sürmüştür.

Elde edilen bilgilere göre, Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerinde 29 müzik insanının Fransa’da müzik eğitimi aldığı tespit edilmiştir. Bu insanların büyük bir çoğunluğu Devlet bursu ile yurtdışında Batı müziği eğitimi almak üzere Fransa’ya gönderilmiştir. Bazı müzisyenlerinde kendi imkanları ile Fransa’da müzik eğitimi aldıkları görülmektedir.

Bu araştırmada, Avrupa müziğinin Türkiye’deki gelişim sürecinde Fransız ekolünün etkisi tespit edilmeye çalışılmıştır. Nitel bir çalışma olan bu araştırmada; konuyla ilgili kitap, makale ve tez çalışmaları incelenmiş ve elde edilen veriler betimsel olarak analiz edilerek paylaşılmıştır.

Çalışma sonunda, Fransa’da eğitim almış ve çalışmalarını Fransız Ekolü çerçevesinde sürdürmüş olan müzisyenler ile Osmanlı ve Cumhuriyet döneminde Avrupa müziğinin gelişiminde Fransız ekolünün etkisi olduğu düşünülmektedir.