Modern Mimarlık Kapsamında Tipolojik Analiz: Yarışma ile Elde Edilmiş T. C. Merkez Bankası Şube Binaları

Özet

Dünyada 1920’lerde doğmuş; teknolojik ve toplumsal gelişmelerin etkisiyle tasarım anlayışı, malzeme, yapım teknikleri açısından kendinden önceki mimari ürünlerden farklılaşmış yenilikçi bir anlayış olan modern mimarlık 1990 yılından sonra tartışılmaya ve araştırılmaya başlamıştır. Yakın geçmişe tarihlenen, birçoğu özgün biçimini koruyan modern mimarlık mirası günümüz ve gelecek dönem yapıları için referans olabilecek işleve, tekniğe ve mekânsal şartlara bağlı olarak biçimlenen nitelikli tasarım anlayışları ile inşa edilmiştir. Anadolu kentlerinde modern mimarlık ürünlerinin yaygınlaştırılması, mimari kültür seviyesinin artırılması ve yenilikçi tasarımlarla kentsel mekânın gelişiminin sağlanmasına mimari proje yarışmaları ile elde edilmiş merkez bankaları da önemli katkı sağlamıştır. Tanınmış mimarlar tarafından tasarlanan ya da yarışma projeleri arasından seçilen merkez bankası binaları, inşa edildiği kentlerde modern mimarlık anlayışının önemli temsilleri olmuştur. Çalışmada merkez bankası binalarının özgün niteliklerini, tasarım ilkelerini anlamak için yapıları tipolojik olarak analiz etmek ve modern mimarlık mirası kapsamında değerlendirmek amaçlanmıştır. Bu amaca yönelik olarak yapıların bağlamla ilişkisi, yapısal programı, plan özellikleri, cephe özellikleri, yapım tekniği ve malzeme özellikleri incelenmiş, ortak özellikleri tanımlanmıştır. Yapıların konumlandıkları yoğun kullanımlı tarihi şehir merkezleri, giriş biçimlenmeleri ve cephe tasarımı özellikleri ile çevresel bağlamla sıkı ilişki içinde oldukları, işleve dayalı olarak biçimlenme gösterdikleri, plan çözümleri, cephe ve kütle kompozisyonlarının banka ve lojman programının gerektirdiği çözümlere uygun olarak şekillendiği sonucunu varılmıştır.