Çıkarımsal Anlama Becerilerinin Geliştirilmesi: Bir Eylem Araştırması
Özet Görüntüleme: 7
/ 
PDF İndirme: 5
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.15319625Anahtar Kelimeler:
Çıkarımsal anlama, metinler arası anlam kurma, akıcılık, motivasyonÖzet
Okuma öğretiminin birincil amacı, öğrencilerin yazılı metinlerden anlam çıkarma becerisi olarak tanımlanan anlama becerilerini geliştirmektir. Bu kapasite, öğrencilerin erken yaşlardan itibaren edinmeleri gereken temel bir dil becerisi olarak kabul edilir. Öğrencilerin okuduğunu anlama ve okuma motivasyonlarının geliştirilmesinin birçok alanda başarıyı teşvik ettiği gösterilmiştir. Bu çalışmanın temel amacı, ilkokul 4. sınıfta öğrenim gören altı öğrencinin metin içi, metin dışı ve metinler arası sorular yoluyla okuduğunu anlama becerilerini geliştirmektir. Bu çalışma, nitel bir araştırma deseni olan eylem araştırması kullanılarak yürütülmüş ve işbirlikçi bir yaklaşım benimsenmiştir. Bu bağlamda araştırmacı, öğrencinin öğretmeni, rehber öğretmeni, ailesi ve araştırmacı birlikte çalışarak bir eylem planı oluşturmuşlardır. 8 haftada toplam 40 oturumda gerçekleştirilen çalışmanın katılımcılarını bir ilkokulun dördüncü sınıfında öğrenim gören altı öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmacı veri toplamak için üç araç kullanılmıştır. Okuduğunu Anlama Testi, Okuma Motivasyonu Profili Ölçeği ve Okuma Prozodisi Rubriği. İlki uygulamadan önce, ikincisi uygulama sırasında ve üçüncüsü uygulamadan sonra olmak üzere üç ölçüm yapılmıştır. Araştırmacı daha sonra verileri aritmetik ortalama, frekans ve yüzde kullanarak analiz etmiştir. Araştırma sonunda öğrencilerin çıkarımsal anlama düzeyi farklı oranlarda geliştirilmiştir. Elde edilen bulgular, metin içi, metin dışı ve metinler arası etkinliklerin akıcı okuma, okuduğunu anlama ve okuma motivasyonuna olumlu yönde etki ettiğini ortaya koymaktadır.
İndirmeler
Referanslar
Akyol, H. (2003). Türkçe ilkokuma ve yazma öğretmenliği (2. baskı). Gündüz Yayınevi
Akyol, H., Yıldırım, K., Ateş, S., Çetinkaya, Ç., & Rasinski, T. V. (2014). Okumayı değerlendirme: Öğretmenler için kolay ve pratik bir yol. Pegem.
Arslan, Ü., & Aktaş, E. (2024). okuma çemberi yönteminin 6. sınıf türkçe derslerinde okuduğunu anlama becerisine ve okuma motivasyonuna etkisi. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 15(3), 2379-2411. https://doi.org/10.51460/baebd.1519498
Aşıkcan, M. (2019). Üçüncü sınıf öğrencilerinin akıcı okuma becerilerinin geliştirilmesine yönelik bir eylem araştırması (Doctoral dissertation, Necmettin Erbakan University (Turkey)).
Baş, Ö. (2016). İlkokul öğrencilerinin okudukları peri masallarında metinler arası ilişkilerin incelenmesi. e-Turkish Studies (elektronik), 11.
Bulut, A. (2017). Improving 4th Grade Primary School Students' Reading Comprehension Skills. Universal Journal of Educational Research, 5(1), 23-30. doi: 10.13189/ujer.2017.050103
Can, M., & Yıldız, M. (2025). Soru-Cevap İlişkisi Stratejisi Öğretiminin dördüncü sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama ve soru sorma düzeylerine etkisi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 13(1), 31-50.
Clinton-Lisell, V., Taylor, T., Carlson, S. E., Davison, M. L., & Seipel, B. (2022). Performance on reading comprehension assessments and college achievement: A meta-analysis. Journal of College Reading and Learning, 52(3), 191-211. doi: 10.1080/10790195.2022.2062626
Creswell, J. W. (2012). Qualitative inquiry and research design: Choosing among five aproaches. Sage Publications.
Çayır, A., & Ulusoy, M. (2014). Akıcılığı geliştirme programının ilkokul ikinci sınıf öğrencilerinin okuma ve anlama becerileri üzerindeki etkisi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 3(2), 26-43. https://doi.org/10.30703/cije.321340
Değirmenci Gündoğmuş, H., & Çayır, A. (2024). Sınıf öğretmenlerinin öğrencilerine okuduğunu anlama becerisi kazandırma stratejileri: Nitel bir çalışma. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi (38), 597-607. https://doi.org/10.29000/rumelide.1393614
Güneş, F. (2020). Anlama Öğretimi. Pegem Akademi Yayıncılık.
Ferrance, E. (2000). Action research. LAB, Northeast and Island Regional Education Laboratory at Brown University.
Fraenkel, J., Wallen, N., & Hyun (2012). How to design and evaluate research in education. New York: McGraw-Hill
Kalyoncu, M. R., & Memiş, M. (2025). Okuduğunu anlama seviyesinin ölçümünde boşluk tamamlama testleri. Eğitim ve Bilim, 50. doi: 10.15390/EB.2025.14079
Kaman, Ş., & Bulut, A. (2025). İlkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin özetleme özyeterlik algıları ile okuduğunu anlama düzeyleri arasındaki ilişki. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (73), 323-344. https://doi.org/10.21764/maeuefd.1470354
Kodan, H. (2024). Examining the reading fluency, reading comprehension, and retelling skills of primary school students. Ege Eğitim Dergisi, 25(3), 198-212. https://doi.org/10.12984/egeefd.1487290
Köksal, K., & Ünal, E. (2008). Metinler arası okumanın okuduğunu anlamaya etkisi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 7(26), 154-169.
Meneghetti, C., Carretti, B., & De Beni, R. (2006). Components of reading comprehension and scholastic achievement. Learning and İndividual Differences, 16(4), 291-301. https://doi.org/10.1016/j.lindif.2006.11.001
Oakhill, J., & Cain, K. (2000). Childrens’s difficulties in text comprehension: Assessing causal issues. Journal of Deaf Studies and Deaf Education, 5(1), 51-59. https://doi.org/10.1093/deafed/5.1.51
Ocak, G., Özer, T., & Karakuyu, A. (2023). İlkokul birinci sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama ve yorumlama becerilerinin istasyon tekniği ile geliştirilmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Eğitim Dergisi, 5(2), 105-121.
Oruç, T., Aktaş, İ., & Kurt, M. (2024). Okuma motivasyonu ve yaratıcı okuma algısının okuduğunu anlama üzerindeki yordayıcı etkisi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(2), 752-775. https://doi.org/10.17679/inuefd.1436827
Öztürk, M., & Balcı, A. (2021). Etkileşimli Okuma Etkinliklerinin Yabancılara Türkçe Öğretiminde Yaratıcı Yazma Becerisine Etkisi. Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 7(2), 345-362.
Pardo, L. S. (2004). What every teacher needs to know about comprehension. The Reading Teacher, 58(3), 272-280. https://doi.org/10.1598/RT.58.3.5
Radoyevic, N. (2006). Exploring The Use Of Effective Learning Strategies to Increase Students’ Reading Comprehension and Test Taking Skills (Yükseklisans Tezi). The Brock University, St. Catharines. Ontario http://hdl.handle.net/10464/1466
Rose, D. S., Parks, M., Androea, K., & McMahon, S. D. (2000). Imagery-based learning: improvıng elementary students’ reading comprehension with drama techniques. The Journal of Educational Research, 94(1), 54-63. https://doi.org/10.1080/00220670009598742
Sagor, R. (2005). The action research guidebook: A four-step process for educators and school teams. Thousand Oaks, California: Corwin Press, Sage.
Sidekli, A. G. S. (2010). Eylem araştırması: ilköğretim dördüncü sınıf öğrencilerinin okuma ve anlama güçlüklerinin giderilmesi. Türklük Bilimi Araştırmaları, (27), 563-580.
Swanson, H. L., Howard, C. D., & Saez, L. (2006). Components of working memory that are related to poor reading comprehension and word recognition performance in less skilled readers. Journal of Learning Disabilities, 39(3), 252-269. https://doi.org/10.1177/00222194060390030501
Şahin, K., & Melanlıoğlu, D. (2021). Okuma güçlüğü çeken ortaokul öğrencileri üzerine bir eylem araştırması (Doctoral dissertation, Karamanoglu Mehmetbey University).
Ulvik, M., & Riese, H. (2016). Action research in pre-service teacher education–a never-ending story promoting professional development. Professional Development in Education, 42(3), 441-457.
Van den Broek, P., & Espin, CA. (2012). Connecting cognitive theory and assessment: measuring individual differences in reading comprehension. School Psychology Review, 41(3), 315-325. https://doi.org/10.1080/02796015.2012.12087512
Yıldırım, A. Ve Şimşek H. (2015). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
Yüksel, H. K., Küçükseymen, Y., Tunç, E., Yılmaz, N., vd. (2023). İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama düzeylerinin incelenmesi. Bilim Armonisi, 5(2), 40-46. https://doi.org/10.37215/bilar.1200369
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Premium e-Journal of Social Sciences (PEJOSS)
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
