Trakya Yarımadası’nda Dolu Yağışlı Günlerin Dağılışı ve Trend Analizi
Özet Görüntüleme: 23
/ 
PDF İndirme: 18
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.16730294Anahtar Kelimeler:
Trakya Yarımadası, dolu yağışı, Mann-Kendall, trend, analizÖzet
Dolu yağışı, insan yaşamını etkileyen önemli bir iklim elemanıdır. Güçlü dikey hava hareketleriyle gelişen kümülonimbus (Cb) bulutları içinde aşırı soğumuş su damlaları ve buz parçacıklarının, birçok kez alçalıp yükselerek yer değiştirmesiyle oluşan dolu tanelerinden meydana gelen katı yağış biçimidir. Dolu taneleri çapları 5-50 mm arasında değişen, iç içe geçmiş buz katmanlarından meydana gelir. Trakya Yarımadası’nda dolu yağışlı günlerin aylık, mevsimlik ve yıllık dağılışları incelendiğinde yıllık en fazla dolu yağışlı gün sayısının Lüleburgaz, Çanakkale ve Sarıyer’de, en az dolu yağışlı gün sayısının Malkara ve Florya’da olduğu tespit edilmektedir. Sahada dolu yağışı en çok görülen ay haziran, en az görülen ay ekimdir. Mevsimler itibariyle dolu yağışlı gün sayısında ilk sırada yaz mevsimi (%36,8), ikinci sırada ilkbahar (%29,2) gelmektedir. Mann-Kendall ve Kendall’ın Tau trend analiz yöntemlerine göre aylık olarak Kırklareli, Edirne, Sarıyer ve Çanakkale’de ocak, şubat, nisan, mayıs, ağustos ve kasım aylarında istatistiksel olarak anlamlı ve pozitif yönlü bir trend görülmektedir. Yıllık olarak yine anlamlı ve pozitif yönlü bir trend Edirne ve Çanakkale’de test edilmektedir. Uzunköprü, Kumköy ve İpsala’da nisan, haziran, ağustos ve kasım aylarında dolu yağışlı günlerde negatif yönlü ve anlamlı trend vardır. Yıllık olarak anlamlı ve negatif yönlü trend bulunan istasyonlar Uzunköprü, Kumköy, Çorlu, İpsala ve Gökçeada’dır. Sahada ne aylık ne de yıllık olarak dolu yağışlı günlerde trend bulunmayan istasyonlar Lüleburgaz, Florya, Tekirdağ ve Malkara’dır. Kış mevsiminde Sarıyer ve Çanakkale’de anlamlı ve pozitif yönlü trend, Gökçeada’da anlamlı ve negatif yönlü trend, ilkbaharda Edirne’de anlamlı ve pozitif yönlü trend, Çorlu’da anlamlı ve negatif yönlü trend, yaz mevsiminde Çanakkale’de anlamlı ve pozitif yönlü trend, Uzunköprü ve Gökçeada’da anlamlı ve negatif yönlü trend ve yaz mevsiminde Çanakkale’de anlamlı ve pozitif yönlü trend, Uzunköprü’de anlamlı ve negatif yönlü trend olduğu anlaşılmaktadır. Bu çalışmanın amacı küresel ısınma ve iklim değişikliğinin Trakya Yarımadası’ndaki dolu yağışlı günlerin aylık, mevsimlik ve yıllık dağılışları ve eğilimleri üzerindeki potansiyel etkilerini Coğrafya Bilimi’nin prensipleri doğrultusunda ortaya koymaktır. Bu bağlamda Trakya Yarımadası’nda zaman zaman afet boyutuna ulaşan dolu yağışlarıyla ile ilgili aylık, mevsimlik ve yıllık trendlerin belirlenmesi ile yapılacak bilimsel planlamalarda daha isabetli kararlar alınabilmesi mümkün olacaktır.
İndirmeler
Referanslar
Achite, M., Caloiero, T., Wałega, A., Ceppi, A. ve Bouharira, A. (2024). Trend Analysis of Hydro-Meteorological Variables in the Wadi Ouahrane Basin, Algeria. Hydrology, 11(6), 77, 1-17. https://doi.org/10.3390/hydrology11060077.
Ackerman, S. A. ve Knox, J. A. (2015). Meteoroloji Atmosferimizi Anlamak (Üçüncü Basımdan Çeviri). M. Kadıoğlu, S. Çakır (Çeviri Ed.), Nobel Akademik Yayıncılık.
Ahmad, W., Fatima, A., Awan, U. K. ve Anwar, A. (2014). Analysis of Long Term Meteorological Trends in the Middle and Lower Indus Basin of Pakistan-A Non-Parametric Statistical Approach. Global and Planetary Change, 122, 282–291. https://doi.org/10.1016/j.gloplacha.2014.09.007.
Ahrens, C. D. ve Henson, R. (2018). Essentials of Meteorology an Invitation to the Atmosphere (Eighth Edition). Cengage Learning.
Alexandersson. H. (1986). A Homogeneity Test Applied to Precipitation Data. Journal of Climatology. 6, 661- 675. https://doi.org/10.1002/joc.3370060607.
Anadolu Ajansı (2025). https://www.sondakika.com/guncel/haber-hayrabolu-da-dolu-zarari-18808211/.
Atalay, İ. (2010). Uygulamalı Klimatoloji (1. Baskı). Meta Basım Matbaacılık Hizmetleri.
Barry, R. G. ve Chorley. R. J. (2003). Atmosphere, Weather and Climate (Eighth Edition). Routledge 11 New Fetter Lane, London, ISBN 0-203-42823-4 Master e-book ISBN. http://danida.vnu.edu.vn/cpis/files/Books/Atmosphere%20Weather%20and%20Climate%208th%20ed%20%20R%20Barry%20R%20Chorley%20%20Routledge%202003%20WW.pdf.
Botzen, W. J. W., Bouwer, L. M. ve Van den Bergh, J. C. J. M. (2010). Climate Change and Hailstorm Damage: Empirical Evidence and Implications for Agriculture and Insurance. Resource and Energy Economics, 32(3) 341–362.
Buishand. T. A. (1982). Some Methods for Testing the Homogeneity of Rainfall Records. Journal of Hydrology, 58, 11-27, https://doi.org/10.1016/0022-1694(82)90066-X.
Ceylan, A. (2007). Meteorolojik Karakterli Bir Afet: Türkiye’de Dolu Yağışları ve Zararları (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Ceylan A. ve Kömüşçü A. Ü. (2008), Meteorolojik Karakterli Doğal Afetlerin Uzun Yıllar ve Mevsimsel Dağılımları. İklim Değişikliği ve Çevre, 1, 1-10.
Changnon, S. A. (2009). Increasing Major Hail Losses in the U.S. Climatic Change, 96, 161-166. DOI:10.1007/s10584-009-9597-z.
Dönmez, Y., Aydınözü, D., Büyükoğlan, F. ve İbret, Ü. (2012). Floristik Bölgeler Açısından Trakya’nın Bitki Toplulukları. Coğrafya Dergisi, 25, 1–13.
Eroğlu, İ. (2022). Trakya Yarımadası’nda Ortalama Hava Sıcaklıklarının Trend Analizi. International Social Sciences Studies Journal, 8(102), 3121-3144. http://dx.doi.org/10.2922 8/sssj.64624.
Erol, O. (2014). Genel Klimatoloji (10. Baskı). Çantay Kitabevi.
Helsel, D. R. ve Hirsch, R. M. (1992). Statistical Methods in Water Resources. Elsevier.
IPCC (2021). IPCC Sixth Assessment Report, Climate Change 2021: The Physical Science Basis report, Chapter 11: Weather and Climate Extreme Events in a Changing Climate, https://www.ipcc.ch/report/ar6/wg1/downloads/report/IPCC_AR6_WGI_Chapter11.pdf.
İhlas Haber Ajansı (2025). https://www.iha.com.tr/tekirdag-haberleri/hayraboluda-dolu-yagisi-tarim-arazilerine-zarar-verdi-261975293.
İnan, N. ve Bozyiğit, R. (1998). Klimatoloji ve Uygulamaları (Ders Notları). Selçuk Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları No:16.
Kadıoğlu, M. (2019). Havadan Sudan Doğru Bilinen Yanlışlar. Tekin Yayınevi.
Kahraman, A., Tılev-Tanrıover, Ş., Kadıoğlu, M., Schultz, D. M. ve Markowski, P. M. (2016). Severe Hail Climatology of Turkey. Monthly Weather Review, 144(1), 337–346, https://doi.org/10.1175/MWR-D-15-0337.1
Kalaycı, S. ve Kahya, E. (1998). Susurluk Havzası Nehirlerinde Su Kalitesi Trendlerinin Belirlenmesi. Selçuk Üniversitesi, Turkish Journal of Engineering and Environmental Sciences, 22(6), 503-514.
Karaca, S., Koday, Z. ve Koday, S. (2024). Küresel Sıcaklık Artışının Doğal Afetler Üzerine Etkileri ve Ağrı. Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(1), 95-131. https://doi.org/10.31463/aicusbed.1380159.
Karaoğlu, M. (2013). Meteoroloji, Klimatoloji, Zirai Meteoroloji. Nobel Akademik Yayıncılık.
Kim, M. H., Lee, J. ve Lee, S-J. (2023). Hail: Mechanisms, Monitoring, Forecasting, Damages, Financial Compensation Systems, and Prevention. Atmosphere, 14(11), 1642, 1-27, https://doi.org/10.3390/atmos14111642.
King, S. ve Nasir, C. (2023). Yağmur Nasıl Kokar. (Çev. Çağrı, Tuğrul Öztürk), Orenda Kitap.
Kocaoğlu, E. ve Çağlıyan, A. (2022). Çanakkale Yağış Gözlem İstasyonlarının Homojenlik Durumu ve Yıllık Yağışların Trend Analizi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 32(2), 391-408. https://doi.org/10.18069/firatsbed.1050556.
Kömüşçü, A. Ü. (2024). Klimatolojik Analiz İçin Temel istatistik Yöntemler. A. Ü. Kömüşçü (Ed.), Temel Klimatoloji içinde s. 317-351, Akademisyen Yayınevi.
Mann. H. B. (1945). Non-Parametric Tests Against Trend. Econometrica. 13(3), 245- 259.
Nadaroğlu, Y. ve Şimşek O. (2025). Tarımda Dolu Zararı ve Korunma Yolları. https://www.mgm.gov.tr/FILES/genel/makale/doluzarari.pdf.
Nişancı, A. (2002). Türkiye İkliminin Temel Ögeleri, Editör: Şevket Işık, Klimatoloji Çalıştayı 2002 (Bildiriler) içinde s.1-8, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları No:121.
NOAA National Severe Storms Laboratory (2025). https://www.nssl.noaa.gov/education/svrwx101/hail/.
NTV (2025). https://www.ntv.com.tr/turkiye/tekirdag-beyaza-burundu-ceviz-buyuklugunde-dolu-yagdi,-IYcivy5uEOCXCjY1VfUXg.
Okuroğlu, M., Yağanoğlu, V. ve Yardımcı, N. (1997). Meteoroloji-I. Atatürk Üniv. Yay. 833, Ziraat Fak. Yay. 328, Ders Kitapları Serisi 76.
Pettitt. A. N. (1979). A Non-Parametric Approach to the Change-Point Problem. Applied Statistics. 28(2).126-135. http://dx.doi.org/10.2307/2346729.
Sabah Gazetesi (2025). https://www.sabah.com.tr/tekirdag/2025/07/01/hayraboluda-dolu-yagisi-ekili-alanlara-zarar-verdi.
Salehi, S., Dehghani, M., Mortazavi, S. M. ve Singh, V. P. (2019). Trend Analysis and Change Point Detection of Seasonal and Annual Precipitation in Iran. International Journal of Climatology,40(1), 1-16. https://doi.org/10. 1002/joc.6211.
Şahin, C. ve Sipahioğlu, Ş. (2002). Doğal Afetler ve Türkiye. Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
T.C. Çevre, Şehircilik Bakanlığı (2020). Bölgesel İklim Değişikliği Eylem Planları. ISBN: 978-625-7076-13-5. https://webdosya.csb.gov.tr/db/ordu/menu/bidep_rapor_v14_maket-1_20210315075810.pdf.
T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı (2025a). Meteoroloji Sözlüğü. Meteoroloji Genel Müdürlüğü, https://www.mgm.gov.tr/genel/meteorolojisozlugu.aspx?m=D&k=aa86.
T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı (2025b). 2024 Yılı İklim Değerlendirmesi. Meteoroloji Genel Müdürlüğü, https://mgm.gov.tr/FILES/iklim/yillikiklim/2024-iklim-raporu.pdf.
T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı (2025c). Dolu Yağışlı Günler Rasat Verileri. Meteoroloji Genel Müdürlüğü.
T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı (2025). https://istatistik.tarimorman.gov.tr/sayfa/detay/2005.
Tepe, S. ve Kaptan, A. (2013). 16 Haziran 2011 Tarihinde Ankara ve Çevresinde Gerçekleşen Dolu Yağışının Radar ve Uydu Görüntüleriyle Meteorolojik Analizi. Meteoroloji Genel Müdürlüğü I. Meteorolojik Uzaktan Algılama Çalıştayı (05-07 Kasım 2013) Bildiri Kitapçığı, s. 92-110. https://cevresehiriklimkutuphanesi.csb.gov.tr/Books/Book/f734d069-b34a-4a1a-890f-b48df91f5b1a.
Thompson, R. D. (1998). Atmospheric Processes and Systems. Routledge.
Türkçe Bilim Terimleri Sözlüğü (TÜBA) (2025). http://terim.tuba.gov.tr/.
Türkeş, M. (2010). Klimatoloji ve Meteoroloji. Kriter Yayınevi.
Von Neumann. J. (1941). Distribution of the Ratio of the Mean Square Successive Difference to the Variance. Annals of Mathematical Statistics. 12(4). 367–395. DOI:10.1214/aoms/1177731677.
Wijngaard, J. B., Klein Tank, A. M. G. ve Konnen, G. P. (2003). Homogeneity of 20th Century European Daily Temperature and Precipitation Series. International Journal of Climatology, 23, 679–692, DOI:10.1002/joc.906.
XLSTAT (2025). https://www.xlstat.com/.
Yağan, S. ve Yağan, Y. (2014). Dolu Tahmini, Analizi, Dolu Durumu ve Yüksek Atmosfer Klimatolojisi. T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Meteoroloji Genel Müdürlüğü. https://www.mgm.gov.tr/FILES/genel/kitaplar/dolu-tahmini.pdf.
Yenigün, K. ve Ülgen, M. U. (2016). İklim Değişikliği Ekseninde Maksimum Akım Verilerindeki Trendler ve Baraj Güvenliğine Etkisinin İzlenmesi. Dicle Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dergisi, 7(2),343-353.
Yu, Y. S., Zou, S. ve Whittemore, D. (1993). Non-Parametric Trend Analysis of Water Quality Data of Rivers in Kansas. Journal of Hydrology, 150, 61-80.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Premium e-Journal of Social Sciences (PEJOSS)
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
