Türkiye’de 2023 Vergi Politikaları Tabanlı Enflasyonist Sürecin Borsa İstanbul Üzerine Etkileri
Özet Görüntüleme: 9
/ 
PDF İndirme: 5
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.17014129Anahtar Kelimeler:
Vergi Politikaları, Enflasyon, Hisse Senedi Fiyatları, Vergi Kaynaklı Enflasyon, Vergi İtmeli Enflasyon.Özet
Vergisel kaynaklı, enflasyon vergi artışları sonrası talep yönlü enflasyonu ifade ederken, vergisel itmeli enflasyon, dolaylı vergi artışları sonrası maliyet yönlü enflasyon anlamına gelmektedir. Bu araştırmanın amacı, 2023 yılı seçimlerinden sonra Türkiye’de yürürlüğe giren yeni vergi politikalarının neden olduğu enflasyonist şokların Borsa İstanbul’daki hisse senedi fiyatları üzerindeki etkisini analiz etmektir. Araştırma kapsamında 2006-2024 dönemine ait aylık veriler kullanılarak Kolmogorov-Smirnov testi, zamana göre değişen Granger nedensellik testi, sağlam (robust) regresyon modeli FLS-MATRIX yöntemi, etki-tepki analizi, tarihsel ayrıştırma gibi çeşitli ekonometrik yöntemler uygulanmıştır. Kolmogorov-Smirnov testi sonuçlarına göre, 2023 yılı haziran ayı ile yürürlüğe girmeye başlayan yeni vergi politikalarına ilişkin düzenlemeler sonrası dönemde hisse senedi fiyatlarında anlamlı dağılım değişiklikleri olduğu dikkat çekmektedir. Zamana göre değişen Granger nedensellik testi, toplam vergi gelirlerinin BİST-100 endeksi üzerinde belirleyici bir faktör haline geldiğini ortaya koyarken, FLS-MATRIX yöntemiyle yapılan analizler, toplam vergiler, dolaysız vergiler ve özellikle dolaylı vergilerdeki artışın maliyet enflasyonu yoluyla hisse senedi fiyatlarında oynaklığı artırdığını ifade etmektedir. Bir diğer yönden, etki-tepki analizi ve tarihsel ayrıştırma sonuçları, vergisel kaynaklı enflasyonist şokların hisse senedi fiyatları üzerinde başlangıçta pozitif olan etkisinin zamanla zayıfladığını ve piyasanın yeni vergi rejimine adapte olduğunu göstermektedir. Araştırmanın bulguları, vergi politikalarının finansal piyasalardaki oynaklık ve yatırımcı beklentileri üzerindeki etkilerini yönetmek için öngörülebilir ve kademeli değişikliklerin önemini vurgulamaktadır. Elde edilen sonuçlar finansal piyasalarda vergisel temelli olarak fiyatlanan yeni finansal bilgilerin piyasa etkinliğini de artırdığına işaret etmektedir. Bir diğer yönden elde edilen sonuçlar vergisel kaynaklı şokların hem arz hem de talep yönlü enflasyona neden olduğunu ortaya koymaktadır. Bu bulgu, incelenen dönemde vergi kaynaklı enflasyonla itmeli enflasyonun birlikte geçerli olduğuna işaret etmektedir. Ayrıca bu iki vergisel enflasyon tipi hisse senedi fiyatlarına da bileşik olarak etki etmiştir.
İndirmeler
Referanslar
Akyurt, E. (2024). Enflasyon ve enflasyon belirsizliğinin hisse senedi getirilerine etkisi: Borsa İstanbul örneği (Yüksek lisans tezi). Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Amromin, G., Harrison, P., Liang, N., & Sharpe, S. A. (2005). How did the 2003 dividend tax cut affect stock prices and corporate payout policy? Financial Management Association International, 37(4), 625-646.
Ayers, B. C., Cloyd, C. B., & Robinson, J. R. (2000). Capitalization of shareholder taxes in stock prices: Evidence from the Revenue Reconciliation Act of 1993. S&P Global Market Intelligence Research Paper Series.
Barro, R. (1974). Are government bonds net wealth? Journal of Political Economy, 82(6), 1095-1117.
Barro, R. J. (1979). On the determination of the public debt. Journal of Political Economy, 87(5), 940-971.
Bernanke, B. S., & Gertler, M. (2001). Should central banks respond to movements in asset prices? The American Economic Review, 91(2), 253–257. http://www.jstor.org/stable/2677769
Blinder, A. S. (1982). Issues in the coordination of monetary and fiscal policy (NBER Working Paper No. 982). National Bureau of Economic Research.
Bloomberg HT. (2024, July 28). Vergi paketi TBMM Genel Kurulu’ndan geçti. Retrieved May 15, 2025, from https://www.bloomberght.com/vergi-paketi-tbmm-genel-kurulu-ndan-gecti-2357329.
Bodie, Z. (1976). Common stocks as a hedge against inflation. The Journal of Finance, 31(2), 459–470. https://doi.org/10.2307/2326617
Boudoukh, J., & Richardson, M. (1993). Stock returns and inflation: A long-horizon perspective. The American Economic Review, 83(5), 1346-1355.
Burbidge, J., & Harrison, A. (1985). An historical decomposition of the Great Depression to determine the role of money. Journal of Monetary Economics, 16(1), 45-54.
Campbell, J. Y., & Vuolteenaho, T. (2004). Inflation illusion and stock prices. American Economic Review, 94(2), 19-23.
Can, R., & Dızdarlar, H. I. (2021). Vergi indiriminin hisse senedi getirisi üzerine etkisi: BİST inşaat ve gayrimenkul yatırım ortaklıkları sektörlerinden kanıtlar. ieSBAD, 1(1), 69-78.
Chaloupka, F. J., Peck, R. M., Tauras, J. A., Xu, X., & Yurekli, A. A. (2010). Cigarette excise taxation: The impact of tax structure on prices, revenues, and cigarette smoking (NBER Working Paper No. 16287). National Bureau of Economic Research.
Chen, N.-F., Roll, R., & Ross, S. A. (1986). Economic forces and the stock market. The Journal of Business, 59(3), 383–403. http://www.jstor.org/stable/2352710
Choudhry, T. (2001). Inflation and rates of return on stocks: Evidence from high inflation countries. Journal of International Financial Markets, Institutions and Money, 11(1), 75-96.
Cukierman, A., Edwards, S., & Tabellini, G. (1992). Seigniorage and political instability. The American Economic Review, 82(3), 537–555. http://www.jstor.org/stable/2117320
Demirci, S., & Beskisiz, M. O. (2024). Vergi politikasının BIST 100 ve Katılım 30 Endeksine etkisinin karşılaştırmalı analizi. İktisat Politikası Araştırmaları Dergisi, 11(1), 87-97. https://doi.org/10.26650/JEPR1328992
Dickey, D. A., & Fuller, W. A. (1979). Distribution of the estimators for autoregressive time series with a unit root. Journal of the American Statistical Association, 74(366a), 427–431.
Durmaz, G., & Savrul, B. K. (2022). Türkiye’de vergi gelirleri ile enflasyon arasındaki ilişkinin VAR analizi çerçevesinde değerlendirilmesi. Eurasian Econometrics Statistics & Empirical Economics Journal, 48–73. https://doi.org/10.17740/eas.stat.2017-V6-04
Durnev, A., & Wei, K. C. J. (2005). Does firm-specific information in stock prices guide capital allocation? Journal of Financial Economics, 76(1), 3-28.
Duyar, Z., Uylaş, H. Ö., Tolmaç, S., & Davut, M. (2024, July 1). Hazine ve Maliye Bakanı Şimşek’ten vergi paketi hazırlığı açıklaması. Anadolu Ajansı. Retrieved May 15, 2025, from https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/hazine-ve-maliye-bakani-simsekten-vergi-paketi-hazirligi-aciklamasi/3262567. Anadolu Ajansı
Elton, E. J., & Gruber, M. J. (1970). Marginal stockholder tax rates and the clientele effect. The Review of Economics and Statistics, 52(1), 68–74. https://doi.org/10.2307/1927599
Esin Avukatlık Ortaklığı. (2023, July 10). Vergi artışı öngören yeni yasal düzenlemeler! Retrieved May 15, 2025, from https://www.esin.av.tr/tr/2023/07/10/vergi-artisi-ongoren-yeni-yasal-duzenlemeler/. Esin Attorney Partnership
Evans, W. N., Ringel, J. S., & Stech, D. (1999). Tobacco taxes and public policy to discourage smoking. In Tax policy and the economy (Vol. 13, pp. 1-56). National Bureau of Economic Research.
Fama, E. (1970). Efficient capital markets: A review of theory and empirical work. The Journal of Finance, 25(2), 383–417. https://doi.org/10.2307/2325486
Fama, E. (1981). Stock returns, real activity, inflation, and money. The American Economic Review, 71(4), 545–565.
Fama, E. F., & Schwert, G. W. (1977). Asset returns and inflation. Journal of Financial Economics, 5(2), 115-146.
Feldstein, M. (1979). Inflation, tax rules, and the stock market. Journal of Monetary Economics, 4(1), 77-104. https://doi.org/10.1016/0304-3932(80)90045-8
Feldstein, M. (1980). Inflation, tax rules, and the prices of land and gold. Journal of Public Economics, 14(3), 309-317.
Feldstein, M. (1982). Inflation and the stock market: Reply. The American Economic Review, 72(5), 839-847.
Fisher, I. (1911). The purchasing power of money. New York: Macmillan.
Friedman, M. (1968). The role of monetary policy. The American Economic Review, 58(1), 1-17.
Geske, R., & Roll, R. (1983). The fiscal and monetary linkage between stock returns and inflation. The Journal of Finance, 38(1), 1–33. https://doi.org/10.2307/2327635
Gillingham, R., & Greenlees, J. S. (1990). The impact of direct taxes on consumer prices. Journal of Political Economy, 98(6), 1347-1369.
Godfrey, C., & Maynard, A. (1988). Economic aspects of tobacco use and taxation policy. British Medical Journal, 297(6644), 339–343. http://www.jstor.org/stable/29700370
Gordon, R., & Hines, J. (2002). International taxation (NBER Working Paper No. 8854). National Bureau of Economic Research.
Graham, B., & Dodd, D. (1998). Inflation and stock market valuation. Financial Analysts Journal, 54(2), 11-26.
Güngör Karyağdı, N., & Aytekin, İ. (2023). Finansal yatırım araç getirileri ve enflasyon ilişkisi: Türkiye örneği (2005-2023). Alanya Akademik Bakış, 7(2), 809-822. https://doi.org/10.29023/alanyaakademik.1176464
Habertürk TV. (2024, July 1). #CANLI – Yeni vergi paketinin detayları ne? Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek yanıtlıyor [Video]. YouTube. Retrieved May 15, 2025, from https://www.youtube.com/watch?v=g2_MgTMMBkk.
Harriss, C. L. (1950). Stock prices, death tax revenues, and tax equity. Journal of Finance, September, 13.
Henderson, Y. K. (1990). Capital gains tax rates and stock market volume. National Tax Journal, 43, 411-425.
Huber, P. (1981). Robust statistics. Chichester: Wiley.
Hume, D. (1752). Of money. In Essays, moral, political, and literary.
Investing.com Türkiye. (2025). BİST 100 Endeksi (XU100). Retrieved May 15, 2025, from https://tr.investing.com/indices/ise-100
Jones, C. S., & Tuzel, S. (2013). Inflation and corporate investment. Journal of Financial Economics, 108(3), 537-563.
Karakas, M. (2021). Temettü geliri üzerindeki vergilerin hisse senedi piyasası işlem hacmine etkisi. Maliye Dergisi, 181, 171-186.
Kaul, G. (1987). Stock returns and inflation: The role of the monetary sector. Journal of Financial Economics, 18(2), 253-276.
Keynes, J. M. (1936). The general theory of employment, interest, and money. London: Macmillan.
Kolmogorov, A. N. (1933). Sulla determinazione empirica di una legge di distribuzione. Giornale dell’Istituto Italiano degli Attuari, 4, 83-91.
Kuzu, M., & Özkan, E. (2024). Finansal kriz dönemlerinde Türkiye’de net yatırım pozisyonu açıkları ve döviz kuru baskı endeksi arasındaki etkileşimin incelenmesi. Yönetim Bilimleri Dergisi, 22(52), 419-447. https://doi.org/10.35408/comuybd.1392772
Ljung, L. (1999). System identification: Theory for the user. Prentice Hall.
Lucas, R. E. (1972). Expectations and the neutrality of money. Journal of Economic Theory, 4(2), 103-124.
Lucas, R. E. (1988). On the mechanics of economic development. Journal of Monetary Economics, 22(1), 3-42.
Lutz, B. F. (2008). The connection between house price appreciation and property tax revenues (Finance and Economics Discussion Series 2008-48). Board of Governors of the Federal Reserve System.
Marshall, A. (1890). Principles of economics. London: Macmillan.
Miller, M. H., & Modigliani, F. (1961). Dividend policy, growth, and the valuation of shares. The Journal of Business, 34, 411-433. http://dx.doi.org/10.1086/294442
Modigliani, F., & Cohn, R. A. (1979). Inflation, rational valuation, and the market. Financial Analysts Journal, 35, 24-44. https://doi.org/10.2469/faj.v35.n2.24
Olivera, J. H. (1967). Money, prices and fiscal lags: A note on the dynamics of inflation. PSL Quarterly Review, 20(82), 259-267.
Phillips, A. W. (1958). The relationship between unemployment and the rate of change of money wages in the UK, 1861-1957. Economica, 25(100), 283-299.
Pigou, A. C. (1920). The economics of welfare. London: Macmillan.
Poterba, J. M. (1996). Retail price reactions to changes in state and local sales taxes. National Tax Journal, 49(2), 165-176.
Rapach, D. E. (2002). The long-run relationship between inflation and real stock returns. Journal of Macroeconomics, 24(3), 331-351.
Ricardo, D. (1817). On the principles of political economy and taxation. London: John Murray.
Saez, E., & Zucman, G. (2019). The triumph of injustice: How the rich dodge taxes and how to make them pay. New York: W. W. Norton & Company.
Sargent, T., & Wallace, N. (1981). Some unpleasant monetarist arithmetic. Federal Reserve Bank of Minneapolis Quarterly Review, 5(3), 1-17.
Schmukler, S. L., & Servén, L. (2002). Pricing currency risk under inflation targeting. Journal of International Money and Finance, 21(4), 589-613.
Scholes, M., & Wolfson, M. (1992). Taxes and business strategy: A planning approach. Englewood Cliffs: Prentice-Hall.
Schulmeister, S. (2008). A general financial transaction tax: Motives, revenues, feasibility and effects. WIFO Studies, 31819.
Schulmeister, S. (2009). A general financial transaction tax: A short cut of the pros, the cons and a proposal (WIFO Working Paper No. 344). WIFO.
Selen, U., & Özen, E. (2011). Türkiye’de hisse senedi gelirlerinde vergi istisna uygulaması: Amaç ve sonuçlar açısından bir değerlendirme. Maliye Dergisi, 161, 148-161.
Shi, S., Hurn, S., & Phillips, P. C. B. (2020). Causal change detection in possibly integrated systems: Revisiting the money–income relationship. Journal of Financial Econometrics, 18(1), 158-180. https://doi.org/10.1093/jjfinec/nbz004
Sims, C. A. (1980). Macroeconomics and reality. Econometrica, 48(1), 1–48. https://doi.org/10.2307/1912017
Smirnov, N. (1948). Table for estimating the goodness of fit of empirical distributions. Annals of Mathematical Statistics, 19(2), 279-281. https://doi.org/10.1214/aoms/1177730256
Smith, A. (1776). The wealth of nations. London: W. Strahan and T. Cadell.
Solow, R. (1956). A contribution to the theory of economic growth. Quarterly Journal of Economics, 70(1), 65-94.
Stiglitz, J. E., & Rosengard, J. K. (2015). Economics of the public sector. New York: W. W. Norton & Company.
Summers, L. H. (1981). Inflation and the valuation of corporate equities (NBER Working Paper No. 824). National Bureau of Economic Research. https://doi.org/10.3386/W0824
T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı. (2025). Kamu finansmanı istatistikleri. Retrieved May 15, 2025, from https://www.hmb.gov.tr/kamu-finansmani-istatistikleri. Investing.com Türkiye. (2025). BİST 100 Endeksi (XU100). Retrieved May 15, 2025, from https://tr.investing.com/indices/ise-100.
Taner Sarışoy, T., & Demirci, R. (2001). Enflasyon ve enflasyonu önleyici politikalar. Vergi Raporu Dergisi, 50, 1-18.
Tanzi, V. (1977). Inflation, lags in collection, and the real value of tax revenue. IMF Economic Review, 24, 154–167. https://doi.org/10.2307/3866540
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB). (2025). Tüketici Fiyatları. Retrieved May 15, 2025, from https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Istatistikler/Enflasyon+Verileri/Tuketici+Fiyatlari.
TÜRMOB (Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği). (2025, January 1). 1 Ocak 2025 tarihinden itibaren yurt dışı çıkış harcı tutarı … Retrieved May 15, 2025, from https://www.turmob.org.tr/ekutuphane/Read/4dfd7138-48a8-439d-ad79-b81178cc74ea.
Uwubanmwen, A., & Eghosa, I. L. (2015). Inflation rate and stock returns: Evidence from Nigeria. Journal of Finance and Economics, 3(1), 10-17.
Yaari, U., Palmon, D., & Marcus, M. (1980). Stock prices under inflation with taxation of nominal interest income. Financial Review, 15(1), 1-13. https://doi.org/10.1111/j.1540-6288.1980.tb01078.x
Yakubu, I. N., Kapusuzoğlu, A., & Ceylan, N. B. (2022). The moderating effect of exchange rate volatility on export diversification and economic growth nexus in the G7 countries. Journal of Research in Business, 7(1), 195–207. https://doi.org/10.54452/jrb.1041057
Yetkin, M. (2023, July 8). Vergi zamları ve ilk sonuçları: Kendi düşen ağlamaz mı? Yetkin Report. Retrieved May 15, 2025, from https://yetkinreport.com/2023/07/08/vergi-zamlari-ve-ilk-sonuclari-kendi-dusen-aglamaz-mi/
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Premium e-Journal of Social Sciences (PEJOSS)
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
