Kentlerin Görsel Dokusu: Tipografik İzler ve Ritmik Yüzeyler


DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.17234028Anahtar Kelimeler:
Kent Kimliği, Görsel Doku, Tipografi, Grafik Tasarım, Görsel İletişim.Özet
Kentler, mimari yapıları, kültürel simgeleri ve sokak yüzeylerine işlenmiş tipografik izlerle kimlik kazanır. Kentsel mekânlarda yer alan tipografiler, görsel dokuyla birlikte kültürel belleği, aidiyet duygusunu ve çeşitliliği görünür kılar. Tarihi dokular, geçmişin izlerini günümüze taşıyarak kültürel belleğin görsel bir parçası hâline gelmektedir. Bu çerçevede tipografi, yazılı bir ifade biçiminin yanı sıra kent belleğini ve bireylerin şehirle kurduğu bağı güçlendiren, mekânın ruhunu yansıtan bir görsel dil olarak ele alınmaktadır. Kent yüzeylerindeki tipografik uygulamalar, bu zenginliği fark etmeye ve farkındalık uyandırmaya katkı sağlamaktadır. Bu çalışma, nitel araştırma yöntemlerinden betimsel analiz yaklaşımına dayanmaktadır. Ulusal ve uluslararası kentlerde yapılan incelemeler sonucunda, görsel dokuya etki eden tipografik ögeler irdelenmektedir. Estetik ve kültürel boyutlar birlikte ele alınarak, mekânsal tipografik uygulamalar, yıpranmış tabelalar ve rastlantısal tipografi örnekleri ritmik yüzeyler bağlamında incelenmiştir. Bu incelemeler; görsel etki, mekân-yüzey ilişkisi, ritim, renk ve tipografi gibi ölçütler doğrultusunda yapılmakta ve kent kimliği ile kültürel doku arasındaki bağ vurgulanmaktadır. Böylece tipografi, gündelik yaşamı sıradanlıktan çıkararak toplumsal hafızayı güçlendiren bir öge olarak öne çıkmaktadır. Kent yüzeylerinde iz bırakan tipografik ögelerin ritim ve yüzey ilişkisi bağlamında değerlendirilmesi, kentsel kimliğin görsel belleğini görünür kılmaktadır. Araştırma, bu yönüyle tipografi ve kent ilişkisine farklı bir bakış açısı sunmaktadır. Sonuç olarak, kent tipografisi bir şehrin özgün imzasını taşıyan önemli bir görsel iletişim aracı olarak değerlendirilmektedir.
İndirmeler
Referanslar
Akdağ Satır, D. (2023). Tarihi kent dokusunun korunmasında grafik tasarımın rolü. İdil, 105 (2023 Mayıs): s. 673–682. Doi: 10.7816/idil-12-105-10
Ambrose, G. & Harris, P. (2013). Yaratıcı tasarımın temelleri. Literatür.
Ambrose, G. & Harris, P. (2017). Görsel tipografi sözlüğü. Literatür.
Aşçı, S., & Uyan, Ö. (2025). Kent kimliğinin görsel ifadesinde logonun reri: Çanakkale Belediyesi örneği. Uluslararası Sosyal Bilimler Akademik Araştırmalar Dergisi, 8(2), 51-59.
Berger, C. (2014). Typography, placemaking and signs: Part I – The history of typography and place (SFI White Paper Series). Signage Foundation, Inc.
Bilgin, N. (2011). Sosyal düşüncede kent kimliği. İdealkent, (3), 20-47.
Boğ, K. E. E. (2019). Şehir kimliği ve yazı karakteri ilişkisi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 61, 109–121. https://doi.org/10.46237/dpusbe.2019.61
Calori, C., & Vanden-Eynden, D. (2015). Signage and wayfinding design: A complete guide to creating environmental graphic design systems (2nd ed.). John Wiley & Sons.
Craveiro, R. (2017). The influence of graffiti writing in contemporary typography. SAUC-Street Art and Urban Creativity (repository), 3(2), 65-83. https://doi.org/10.25765/sauc.v3i2.82
CrossMagri. (2025). This is why street art is an important part of cities’ identity. https://crossmagri.com/this-is-why-street-art-is-an-important-part-of-cities-identity/
Design Shifu. (2025). Graffiti with words: Revolutionizing street art with typography. https://designshifu.com/graffiti-with-words-revolutionizing-street-art-with-typography/?utm_
Ertürk, M. (2019). Görsel iletişim tasarımında bir tasarım yaklaşımı olarak vernaküler. Sanat Dergisi, (34), 174-182.
Gezgin, S. & İralı, A. E. (2017). Modern ortamda kültürel kimliğin sayısal yansımaları. İletişim ve Kültür. Ed: Suat Gezgin ve Tuğba Akdal. Eğitim Yayınevi.
Heller, S. & Anderson, G. (2023). Tipografi fikirler kitabı. Ketebe.
Ho, A., & Chau, R. (2025). The influence of culture on typeface perception and design. In Human Interaction and Emerging Technologies (IHIET 2025) (Vol. 197, pp. 518–528). AHFE International. DOI: 10.54941/ahfe1006745
Kayabaş, T. D., & Sayın, Z. (2022). Grafik tasarım bağlamında kent kimliğinde bilgilendirme ve yönlendirme grafiklerinin önemi. Art-E Sanat Dergisi, 15(30), 1403-1429. https://doi.org/10.21602/sduarte.1183096
Kumar, R., Yadav, D., Dhar, D., & Urala, G. H. G. (2025). Typography in urban and built environment: Influence on human perception. Civil Engineering and Architecture, 13(3A), 2769-2782. https://doi.org/10.13189/cea.2025.131341
Lynch, K. (1959). The Image of the City. Cambridge, MA: The MIT Press.
Nakagawa, C. (2018). The interaction between typography and architecture in Amsterdam. https://medium.com/@corinnenakagawa/the-interaction-between-typography-and-architecture-in-amsterdam-7af6c99dc6d6
Pilici, E. (2019). Kent kimliğinin kurumsallaşması ve markalaşması. Uluslararası Disiplinlerarası ve Kültürlerarası Sanat, 4(9), 95-107.
Sarıkavak, N. K. (2014). Kaligrafik ve tipografik deneysel tasarımlar. Grafik Kitaplığı.
Sugita, M. (2019). Urban typography: A glimpse into a world of local typefaces in Japanese cities, and their survival. https://worldarchitecture.org/architecture-news/eczge/urban-typography-a-glimpse-into-a-world-of-local-typefaces-in-japanese-cities-and-their-survival.html
Şengel, Ş. (2019). Mimaride tipografik unsurlar ve kent estetiğine etkisi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Özel Sayı, 119-134.
Type. (2022). Typography’s lost place in architecture. https://www.type.ie/blog/typographys-lost-place-in-architecture
Uçar, T. F. (2004). Görsel iletişim ve grafik tasarım. İnkılap Kitabevi.
Villagomez, N. (2015). Culture + typography: How culture affects typography. HOW Books.
Werlik. (2024). Helsinki: Branding the most functional city in the world. https://werklig.com/success-stories/helsinki-branding-the-most-functional-city-in-the-world
GÖRSEL KAYNAKLAR
Type. (2022). Typography’s lost place in architecture. https://www.type.ie/blog/typographys-lost-place-in-architecture
Concorde (2022). Add these 5 famous paintings of the MoMA to your must-See list. https://www.concordehotelnewyork.com/blog/add-these-5-famous-paintings-of-the-moma-to-your-must-see-list
MoMA. (2025). MoMA PS1. https://www.moma.org/
Medium. (2018). The interaction between typography and architecture in Amsterdam. https://medium.com/@corinnenakagawa/the-interaction-between-typography-and-architecture-in-amsterdam-7af6c99dc6d6
Pentagram. (n.d.). New Jersey Performing Arts Center. https://www.pentagram.com/work/new-jersey-performing-arts-center
The Guardian. (2015). Your favourite city fonts-in pictures. https://www.theguardian.com/cities/ 2015/jan/29/your-favourite-city-fonts-in-pictures
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Premium e-Journal of Social Sciences (PEJOSS)

Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.