İNSAN HAKLARI EYLEM PLANI ÇERÇEVESİNDE UYGULAMADAN KAYNAKLI AKSAKLIKLAR NEDENİYLE KİŞİ ÖZGÜRLÜĞÜNÜN KISITLANMASININ ÖNLENMESİNE YÖNELİK CEZA MUHAKEMESİ HUKUKUNDA YAPILMASI AMAÇLANAN DÜZENLEMELERE İLİŞKİN İNCELEME VE ÖNERİLER

Özet

Kişi özgürlüğü ve güvenliği, AİHS’in 5. maddesi ile 1982 Anayasasının 19. maddesinde düzenlenmiştir. Kişi özgürlüğü ve güvenliğinin en çok ihlal edildiği durumlar ceza soruşturmalarında ve kovuşturmalarında ortaya çıkmaktadır. Yakalama, gözaltına alma, tutuklama, adli kontrol gibi koruma tedbirlerinde kişi özgürlüğü ve güvenliği hakkına ağır ve haksız bir şekilde müdahale edilebilmektedir. Bu nedenle İnsan Hakları Eylem Planı (İHEP) ile kişi özgürlüğü ve güvenliğine yönelik olan bu müdahalelerin önlenmesi hedeflenmiştir. İHEP’in kişi özgürlüğü ve güvenliğinin güçlendirilmesi amacı içerisinde üç ana hedef ve toplam on sekiz alt hedef yer almaktadır. Bu alt hedeflerin bazıları doğrudan ceza muhakemesi hukukunu ilgilendirmemektedir. Hedeflerin gerçekleştirilmesi idari organların işlemlerine veya eylemlerine bağlı olmaktadır. Alt hedeflerin büyük çoğunluğu ise Ceza Muhakemesi Kanunu içerisinde yer alan koruma tedbirleri ile soruşturma ve kovuşturma işlemlerine yöneliktir. Uygulamada; yakalama, zorla getirme, ifade alma ve sorguya yönelik işlemlerde yargı organları kişi özgürlüğü ve güvenliği yönünden yeterli dikkat ve özeni göstermemektedir. Bu konuda İHEP kişi özgürlüğü ve güvenliğine yönelik müdahaleleri önleme bakımından önemli bir güvence getirecektir.