TÜRKİYE’DE ENFLASYON HİSTERİSİ ÜZERİNE BİR DENEME

Özet

Küreselleşmenin hızla arttığı, salgın sürecinin yaşandığı, uluslararası tedarik zincirlerinde aksamaların oluştuğu ve coğrafi gerilimlerin tırmandığı günümüzde sosyoekonomik ve politik şokların frekansı ve şiddeti her geçen gün artmaktadır. Bu şokların etkilerinin ne olacağı ve özellikle de geçiciliği ülkelerin halihazırdaki fırsat ve tehditleri değerlendirebilmeleri açısından oldukça önemlidir. İktisadi açıdan bakıldığında en genel anlamıyla şokların seriler üzerinde kalıcı etkide bulunması ve şok sonrası eski dengeye gelememe durumu “histeri” kavramı merkezinde ele alınmaktadır. Histeri çalışmaları her ne kadar literatürde yoğun olarak işsizlik serileri üzerinde yapılsa da buradan modellenerek döviz kurları ve enflasyon gibi makroekonomik değişkenler üzerinde de sorgulanması mümkündür. Bu çalışma kapsamında Türkiye‟de aylık enflasyon verilerindeki şokların geçiciliği ADF, PP ve Zivot-Andrews testleriyle araştırılmaktadır. Ampirik sonuçlara göre, tüketici ve üretici fiyat endekslerinin büyük bir kısmında histeri hipotezinin yapısal kırılmalarla birlikte geçerli olduğu, şok sonrası serilerin önceki denge düzeylerine dönemedikleri tespit edilmiştir. Yapısal kırılma tarihleri ise ulusal ve uluslararası ölçekteki politik süreçlerin ve gerilimlerin kalıcı enflasyonist etkilere neden olabildiğini işaret etmektedir. Buradan hareketle yetkililerin stokastik enflasyonist gelişmeler karşısında doğrudan/dolaylı olarak müdahale edebilmek üzere olabildiğince proaktif hareket etmeleri gerektiği sonucuna ulaşılmaktadır.