Türkçede Hayvancılık İle İlgili Yapı Adları Üzerine Bir İnceleme

Özet

Türklerin tarihsel süreçte hayvancılıkla olan ilişkisi, pek çok akademik çalışmanın odak noktalarından biri olmuştur. Hayvancılık, yüzyıllar boyu Türklerin geçim kaynağı olmasının ötesinde, yaşadıkları farklı ülke ve bölgelerin sunduğu imkânlarla şekillenmiş ve savaş alanlarında da stratejik üstünlük sağlamıştır. Bu bağlamda hayvancılık, sosyal yaşam, askerî stratejiler ve ticaretin yanı sıra, Türk toplumu içinde manevi bir değer kazanarak kendine özgü bir kültürel yapı oluşturmuştur. Örneğin, On İki Hayvanlı Takvim, Kurttan Türeyiş Destanı, bazı hayvanların tamga ve sembol olarak kabul edilmesi ve totem olarak kutsanması, Türk kültüründe hayvanların önemli bir yer tuttuğunu gösteren unsurlardır. Ancak bugüne kadar hayvanlar ve hayvancılık üzerine yapılan filolojik çalışmaların büyük çoğunluğu, hayvan adlarının belirlenmesi gibi, doğrudan hayvan türlerine ilişkin unsurlar üzerinde yoğunlaşmıştır. Bu çalışmada ise, hayvan ad ve türlerinin ötesinde, hayvancılık yapan Türk toplumlarının bu hayvanlar için inşa ettikleri yapı adlarının tespiti amaçlanmıştır. Çalışma, başlangıçtan 19. yüzyıl sonlarına kadar çeşitli yazılı kaynaklar ve ağız çalışmaları üzerinden yapılan taramalar sonucu tespit edilen sözcükler üzerinde bir değerlendirme yapmayı hedeflemektedir. Böylece, mimarlık ve özellikle hayvancılık mimarisi alanında yeni bir bakış açısı kazandırılması amaçlanmaktadır.