TÜRKİYE’DE ENERJİNİN EKONOMİK BÜYÜME ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ (1970-2020)

Özet

Ekonomik büyüme ülke refah seviyesindeki artışın temel göstergelerinden biri olduğu için her dönem önemini ve güncelliğini koruyan bir olgu olmuştur. Bir ülkenin üretim hacmi arttığında kişi başına düşen gelir düzeyi de artmakta ve ekonomik büyüme gerçekleşmektedir. Üretim teknolojilerinin hızla geliştiği yenidünya düzeninde enerjiyi içine almayan bir üretim süreci mümkün olamamaktadır. Dolayısıyla ülke ekonomisinde uygulanmakta olan enerji politikaları büyük önem kazanmakta, ekonomik büyüme ile uyumlu olan enerji politikalarının kullanılması zorunlu bir hal almaktadır.

Enerji, ülkenin sosyal ve ekonomik kalkınmasında kilit rol üstlendiği ve sanayi sektörünün temel girdisi olduğu için bir ülkenin ekonomik gelişme düzeyini tespit ederken aynı zamanda o ülkede mevcut olan enerji sektörünün gelişme seviyesini ölçmek de mümkün olmaktadır. Türkiye, enerji üretimi bakımından dışa bağımlı yapıda olduğundan ihtiyaç duyduğu enerjiyi ithalat yoluyla gidermektedir. Enerjide dışa bağımlılığın yüksek olması ülke ekonomisi açısından büyük bir sorun olmaktadır. Bu durum enerji tüketimi ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkiyi daha da güçlendirmektedir.

Enerji tüketimi ve ekonomik büyüme ilişkisi özellikle 1970’li yıllarda ortaya çıkan petrol kriziyle birlikte başlamıştır. Petrol fiyatlarındaki beklenmedik yükseliş ve artan fiyatlar birçok ülke ekonomisini olumsuz yönde etkileyerek enerjinin sahip olduğu önem ve değeri artırmış, enerji ve ekonomik büyüme ilişkisi birçok araştırmaya konu olmuştur.

Enerji dünya ekonomisine ve siyasetine yön veren, uluslararası ilişkilerin temelini oluşturan bir kavram olarak, dünyanın ekonomik, sosyal ve coğrafi düzeninin en önemli belirleyicilerinden biri olarak değerlendirilmelidir. Ülkelerin enerji kaynaklarına sahip olma, bu kaynakları denetleme veya bu kaynaklar üzerinde söz sahibi olma arzusu, enerji olgusunun ekonomik yönü haricinde siyasi açıdan da ciddi bir meta olduğunu ifade etmektedir.

Sürdürülebilir büyüme açısından Türkiye’nin enerjiye olan gereksinimi büyük önem taşımaktadır. Sürdürülebilir büyüme ekonomik, sosyal ve çevresel sorunların bir bütün halinde değerlendirilerek aralarındaki dengenin korunmasını amaçlamaktadır. Kişi başına düşen birincil enerji kaynaklarının tüketim oranı, ülkelerin refah seviyelerinin ve sürdürülebilir büyümelerinin belirlenmesinde ana faktör olmaktadır.

Çalışmanın amacını Türkiye’de 1970-2020 döneminde enerji seviyesindeki değişimin ekonomik büyümeyi nasıl etkilediği oluşturmaktadır. Bu amaç doğrultusunda enerjinin ekonomik büyüme bakımından taşıdığı önemi tespit etmek için Türkiye’de enerji piyasalarının yapısı, enerjinin gelişimi ve uygulanan enerji politikaları incelenerek genel değerlendirme ve önerilerde bulunulmuştur.