Ergenlerin Anne Babadan Algılanan Psikolojik İstismar ve Öz Yeterlik Düzeylerinin Cinsiyete Göre İncelenmesi


Özet Görüntüleme: 202 / PDF İndirme: 95

Yazarlar

DOI:

https://doi.org/10.5281/zenodo.10029085

Anahtar Kelimeler:

Ergenlik, öz yeterlik, psikolojik istismar

Özet

Ergenlik dönemi sorunları yıllardır var olan bir problem olmasına rağmen bu döneme araştırmacıların, öğretmenlerin ve anne babanın ilgisi son yıllarda artmıştır. Bütün yaşam dönemlerinde görülebildiği gibi ergenlik döneminde de bireyler istismara maruz kalabilir. En yaygın ve en az bildirilen istismar türü olan psikolojik istismara ergenler anne babaları tarafından maruz kalabilirler. Sosyal öğrenme kuramından temel alan öz yeterlik bireylerin yaşamlarını ve hayat kalitelerini olumlu olarak etkileyen ancak oluşum aşamasında pek çok farklı faktörden etkilenen bir kavramdır. Bu araştırmanın amacı ergenlik dönemindeki bireylerin cinsiyete göre anne babadan algılanan psikolojik istismar ve öz yeterlik düzeylerinin farklılaşıp, farklılaşmadığını incelemektir. Ayrıca iki değişken arasındaki ilişki incelenmiştir. Araştırma Konya ilinde yer alan Anadolu İmam Hatip Lisesi, Anadolu Lisesi ve Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi’nde öğrenci olan veli izinleri alınmış araştırmaya gönüllü katılımcılar ile yürütülmüştür. Araştırma örneklemini 245 kadın, 163 erkek olmak üzere toplam 408 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak araştırmacı tarafından hazırlanan Kişisel Bilgi Formu, Telef ve Karaca (2012) tarafından geliştirilen Çocuklar İçin Öz Yeterlik Ölçeği ve Arslan (2015) tarafından geliştirilen Algılanan Psikolojik İstismar Ölçeği kullanılmıştır. Araştırmada ergenlerin öz yeterlik ve anne babadan algılanan psikolojik istismar düzeylerinin cinsiyete göre farklılaşma gösterip göstermediğini incelemek için T-testi’nden; ergenlerin öz yeterlik ve anne babadan algılanan psikolojik istismar düzeyleri arasındaki ilişki Pearson Korelasyon Analizi kullanılarak hesaplanmıştır. Araştırma sonucunda; ergenlerin anne babadan algılanan psikolojik istismar ve genel öz yeterlik, akademik öz yeterlik, sosyal öz yeterlik ve duygusal öz yeterlik arasında da negatif yönlü anlamlı ilişki tespit edilmiştir. Araştırmanın sonucuna göre ergenlik dönemindeki bireylerin anne babalarından algıladıkları psikolojik istismar düzeyi arttıkça genel öz yeterlik, akademik öz yeterlik, sosyal öz yeterlik ve duygusal öz yeterlik düzeylerinin düştüğü tespit edilmiştir. Araştırma bulgularına göre erkek katılımcıların genel öz yeterlik ve duygusal öz yeterlik düzeyleri kadınlara göre anlamlı düzeyde daha yüksek olması araştırmanın bir diğer sonucudur. Ergenlerin öz yeterlik düzeylerini artırıp psikolojik istismara yönelik koruyucu faktör oluşturmak için okul rehberlik servisi tarafından atılganlık eğitimi verilmesi önerilmektedir.

İndirmeler

İndirme verileri henüz mevcut değil.

Referanslar

Acehan, S., Bilen, A., Ay, M. O., Gülen, M., Avcı, A., ve İçme, F. (2013). Çocuk istismarı ve ihmalinin değerlendirilmesi. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi, 22(4), 591-614.

Akman, S. (2019). İstanbul ili Pendik ilçesinde eğitim görmekte olan lise öğrencilerinin ergen asiliği,duygusal istismar ve psikolojik dayanıklıkları arasındaki ilişki. [Yayınlanmamış Yükseklisans Tezi]. SB Enstitüsü, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.

Arslan, G. (2015). Psikolojik istismar ölçeği geliştirme çalışması: Ergenler için psikometrik özelliklerinin incelenmesi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2), s. 727-738.

Aypay, A. (2010). The adaptation study of general self-efficacy (GSE) scale to Turkish. İnönü University Journal of the Faculty of Education, 11(2), 113-131.

Bacchini, D. ve Magliulo, F. (2003). Self-image and perceived self-efficacy during adolescence. Journal of Youth and Adolescence, 32, 337–349. DOI:10.1023/A:1024969914672

Bahar, G., Savaş, H. A., ve Bahar, A. (2009). Çocuk istismarı ve ihmali: Bir gözden geçirme. Fırat Sağlık Hizmetleri, 4(12), 52-65.

Bandura, A. (1977). Self-efficacy: Toward a unifying theory of behavioral change. Psychological Review, 84(2), 191-215.

Bozkurt, Ş. (2014). Okul sporlarına katılan öğrencilerin katılım motivasyonu, başarı algısı ve öz yeterliklerinin incelenmesi. [Yayınlanmamış Yükseklisans Tezi]. SB Enstitüsü, Akdeniz Üniversitesi.

Buldu, P. (2021). Ergenlerin algıladıkları psikolojik istismar düzeylerinin, kendine zarar verme davranışlarının ve başa çıkma becerilerinin karşılaştırılması. [Yayınlanmamış Yükseklisans Tezi]. SB Enstitüsü, İstanbul Gelişim Üniversitesi.

Cansız, C. (2019). Ergenlerde algılanan duygusal istismarın kendine zarar verme ve riskli davranışlar ile ilişkisi. [Yüksek lisans tezi], SB Enstitüsü, Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi.

Caprara, G. V., Scabini, E., Barbaranelli, C., Pastorelli, C., Regalia, C., ve Bandura, A. (1998). Impact of adolescents' perceived self-regulatory efficacy on familial communication and antisocial conduct. European Psychologist, 3(2), 125-132.

Certel, Z., Bahadır, Z., Saracaloğlu, S., ve Varol, R. (2015). Lise öğrencilerinin öz-yeterlikleri ile öznel iyi oluş düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 4(2), 307-318.

Ceylan , İ. (2013). Ergenlerin benlik saygısı ve duygusal öz-yeterlik düzeylerinin incelenmesi. [Yayınlanmamış Yükseklisans Tezi]. SB Enstitüsü, Dokuz Eylül Üniversitesi.

Christy, X. I., ve Mythili, T. (2020). Self-esteem, self-efficacy and academic performance among adolescents. Journal of Indian Association for Child ve Adolescent Mental Health, 16(2), 123-135.

Cloutier, R., ve Onur, B. (2014). Ergenlik psikolojisinde kuramlar. Ankara University Journal of Faculty of 27(22), 875-904.

Erdoğdu, M. Y., ve Yüzbaş, D. (2018). Lise öğrencilerinin okula bağlılık ile genel öz-yeterlilikl düzeyleri arasındaki ilişki. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(32), 205-227.

Ersanlı, K., Yılmaz, M., ve Özcan, K. (2013). Algılanan duygusal istismar ölçeği (ADİÖ): Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,32(1), 147-164.

Esen, D. (2020). Ergenlerin algıladığı ebeveyn psikolojik istismar düzeyi ile öfke biçimleri arasındaki ilişki. [Yayınlanmamış Yükseklisans Tezi]. SB Enstitüsü, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.

Glaser, D. (2002). Emotional abuse and neglect (Psychological maltreatment): A conceptual framework. Child Abuse ve Neglect, 26(6-7), 697–714.

Göde, O., Savi, F., ve Savi, S. (2000). Eğitim bütünlüğü içinde sporun duygusal istismara uğrayan ergenlerin benlik kavramlarına etkisi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(7), 22-34.

Grubbs, S., Hardin, S. B., Weinrich, S., Weinrich, M., Garrison, C., Pesut, D., ve Hardin, T. L. (1992). Self-efficacy in normal adolescents. Issues in Mental Health Nursing, 13(2), 121-128.

Gültekin, G., Ruban, C., Akduman, B., ve Korkusuz, İ. (2006). Çocuk ve cinsel istismar. Adli Psikiyatri Dergisi, 3(1), 9-14.

Güven, Ö. F. (2021). Ergenlerde sigara içme arzusu, öz-yeterlik ve dindarlık ilişkisi. [Yayınlanmamış Yükseklisans Tezi]. EB Enstitüsü, Marmara Üniversitesi.

Hagborg, J. M., Tidefors, I., ve Fahlke, C. (2017). Gender differences in the association between emotional maltreatment with mental, emotional, and behavioral problems in Swedish adolescents. Child Abuse ve Neglect, 67, 249-259.

Hart, S. N., ve Brassard, M. R. (1991). Psychological maltreatment: Progress achieved. Development and Psychopathology, 3, 61-70.

İşmen, E. & Aydın, B. (1996). Duygusal ı̇stı̇smarın lı̇selı̇ ergenlerı̇n kendı̇nı̇ kabul sevı̇yelerı̇ne etkı̇sı̇. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 8(8), 127-134.

Iwaniec, D., Larkin, E., ve Higgins, S. (2006). Research review: Risk and resilience in cases of emotional abuse. Child and Family Social Work, 11, 73–82.

Jenkins, S. R., Goodness, K., ve Buhrmester, D. (2002). Gender differences in early adolescents’ relationship qualities, self-efficacy, and depression symptoms. Journal of Early Adolescence, 22(3), 277-309. https://doi.org/10.1177/02731602022003003

Kaya, Z., ve Savaşlı, Y. (2020). Ergenlerin sosyal karşılaştırma ve duygusal öz-yeterlik düzeylerinindemografik değişkenlere göre incelenmesi. Gençlik Araştırmaları Dergisi, 8(20), 71-100.

Kılıç, K. M. (2019). Ortaokul öğrencilerinde öz-yeterlik ile anksiyete ve depresyon arasındaki ilişki. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 27, 573-590.

Kıran, D. ve Sungur, S. (2012). Middle school students’ science self-efficacy and its sources: Examination of gender difference. Journal of Science Education and Technology, 21 (5), 619–630.

Koçmarlar, H., ve Akbağ, M. (2018). Ergenlerin anne baba ve öğretmenlerinden algıladıkları duygusal istismarın öz-yeterlikleri üzerindeki yordayıcı etkisi üzerine bir inceleme. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 8(15), 1323-1360.

Ma, Z.-W., Zeng, W.-n., ve Ye, K.-Y. (2015). Gender differences in chinese adolescents' subjective well-being: The mediating role of self-efficacy. Psychological Reports: Sociocultural Issues in Psychology, 116(1), 311-321.

McGee, R. A., ve Wolfe, D. A. (1991). Psychological maltreatment: Toward an operational definition. Development and Psychopathology, 3(1), 3-18.

Mcknight, C. G., Huebner, E. S., ve Suldo, S. (2002). Relationships among stressful, life events, temperament, problem behavior, and global life satisfaction in adolescent. Psychology in the Schools, 39(6), 677-687.

Mishra, S., ve Shanwal, V. K. (2014). Role of family environment in developing self efficacy of adolescents. Integrated Journal of Social Sciences, 1(1), 28-30.

Mozahem, N. A., Boulad, F. M., ve Ghanem, C. M. (2021). Secondary school students and self-efficacy in mathematics: Gender and age differences. International Journal of School ve Educational Psyhology, 9(51), 5142–5152.

Na, E.-S., ve Chung, I.-J. (2007). Structural relationships among types of child abuse, depressive tendencies, self-efficacy, and academic achievement. Korean Journal of Child Studies, 28(4), 35-49.

Özdirek, S. (2021). Üniversite öğrencilerinde eğitime yönelik tutumlar ile akademik öz-yeterlik arasındaki ilişkinin incelenmesi. [Yayınlanmamış Yükseklisans Tezi]. SB Enstitüsü, Nişantaşı Üniversitesi.

Özkebapçı, M. (2019). Üniversite öğrencilerinin algıladıkları duygusal istismar ile psikolojik sağlamlıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi. [Yayınlanmamış Yükseklisans Tezi]. SB Enstitüsü, Doğu Akdeniz Üniversitesi.

Öztep, İ. C. (2010). Duygusal istismar algılayan ve algılamayan ergenlerin kaygı düzeyleri ve denetim odaklarının karşılaştırılması. [Yayınlanmamış Yükseklisans Tezi]. SB Enstitüsü, Maltepe Üniversitesi.

Rogers, M. J., ve Follingstad, D. (2011). Gender differences in reporting psychological abuse in a national sample. Journal of Aggression, Maltreatment ve Trauma, 20(5), 471–502.

Sakız, G. (2013). Başarıda anahtar kelime: Öz-yeterlik. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(1), 185-209.

Santrock, J. W. (2017). Yaşam boyu gelişim: Gelişim psikolojisi. (G. Yüksel, Çev.) Nobel Akademik Yayıncılık.

Sayın Çakar, Y., ve Altun, F. (2021). Ergenlerin öznel iyi oluş düzeylerinin ebeveyn çatışması, öz-yeterlik ve demografik değişkenler açısından incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(2), 253-270.

Schunk, D. H. (1995). Self-efficacy, motivation, and performance. Journal of Applied Sport Psychology, 7(2), 112-137.

Sedlak, A. J. (1997). Risk factors for the occurrence of child abuse and neglect. Journal of Aggression, Maltreatment ve Trauma, 1(1), 149-186.

Sewell, A., ve George, A. (2000). Developing efficacy beliefs in the classroom. Journal of Educational Enquiry, 1(2), 58-71.

Soffer, N., Gilboa–Schechtman, E., ve Shahar, G. (2008). The relationship of childhood emotional abuse and neglect to depressive vulnerability and low. International Journal of Cognitive Therapy, 1(2), 151–162.

Telef, B. B. (2011). Öz- yeterlikleri farklı ergenlerin psikolojik semptomlarının incelenmesi. [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. SB Enstitüsü, Dokuz Eylül Üniversitesi.

Telef, B. B., ve Karaca, R. (2012). Çocuklar için öz-yeterlik ölçeği; geçerlik ve güvenirlik çalışması. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 32, 169-187.

Türkmen, M. (2021). Kötü muameleye maruz kalan ergenlerde öz yeterlik çalışmaları: Bir sistematik Derleme. [Yayınlanmamış Yükseklisans Tezi]., EB Enstitüsü, Hacettepe Üniversitesi.

Vissing, Y. M., Straus, M. A., Gelles, R. J., ve Harrop, J. W. (1991). Verbal aggression by parents and psychosocial problems of children. Child Abuse ve Neglect, 15(3), 223-238.

Wang, J., ve Liu, A. (2015). Mediating role of regulatory emotional self-efficacy between childhood abuse and depression in college students. Chinese Mental Health Journal, 12, 305-310.

Willemse, M. (2008). Exporing the relationship between self-efficacy and aggressıon in a group of adolescents in the peri-urban town of torcester. [YayınlanmamışYüksek Lisans tezi Unpublished doctoral dissertation, University of Stellenbosch.

Wright, M. O. (2007). The long-term impact of emotional abuse in childhood: Identifying mediating and moderating processes. Journal of Emotional Abuse, 7(2), 1- 8.

Yiğit, Y. (2020). Lise öğrencilerinde bağlanma stilleri ile öz-yeterlik arasındaki ilişkinin incelenmesi. [Yayınlanmamış Yükseklisans Tezi]. SB Enstitüsü, Maltepe Üniversitesi.

Yıldırım, D. D. (2018). 10-14 yaş ergenlerin öz yeterlik düzeyinin anksiyete duyarlılığı ve ebeveyn tutumu ile ilişkisinin incelenmesi. [Yayınlanmamış Yükseklisans Tezi]. SB Enstitüsü, İstanbul Gelişim Üniversitesi.

Yıldırım, F., ve İlhan, İ. Ö. (2010). Genel özyeterlilik ölçeği Türkçe formunun geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Türk Psikiyatri Dergisi, 21(4), 301-308.

İndir

Yayınlanmış

2023-10-18

Nasıl Atıf Yapılır

Ergin, F., & Kıran, B. (2023). Ergenlerin Anne Babadan Algılanan Psikolojik İstismar ve Öz Yeterlik Düzeylerinin Cinsiyete Göre İncelenmesi. Premium E-Journal of Social Sciences (PEJOSS), 7(35), 1263–1271. https://doi.org/10.5281/zenodo.10029085