Türkiye’de İş Sağlığı ve Güvenliğinin Gelişimi: Cumhuriyetten Günümüze Hukuki Bir Değerlendirme
Özet Görüntüleme: 226
/ 
PDF İndirme: 39
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.10035543Anahtar Kelimeler:
İş Sağlığı ve güvenliği, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, işçinin korunmasıÖzet
Sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamı tüm çalışanların temel hakkıdır. Çalışma hayatında statülerine ve çalışma alanlarına bakılmaksızın tüm çalışanların beden ve ruh bütünlüklerinin korunması esastır. İşyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması konusunda temel sorumluluk işverene aittir. İşverenin söz konusu sorumluluğunun sınırları da genellikle kamu gücüyle belirlenmektedir. İş sağlığı ve güvenliği kavramının ve uygulamalarının ortaya çıkışı oldukça eskilere dayanmakla birlikte, Türkiye’deki gelişimi aslında çok eski değildir. Tarihsel süreç incelendiğinde iş sağlığı ve güvenliği anlamındaki uygulamaların, sınırlı bir düzeyde olmakla birlikte Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinde ortaya çıktığı görülmektedir. Söz konusu uygulamaların oldukça sınırlı olarak ifade edilmesinin nedeni hem bir işçi sınıfının bulunmayışı hem de mevcut sanayileşme faaliyetlerinin belli bölgelerde toplanmasıdır. Cumhuriyetin kabulü ile birlikte yeni kurulan devlet, sanayileşme hareketlerinin yanında günlük hayatı ve çalışma hayatını kolaylaştırmak adına mevzuat oluşturma çabalarına da başlamıştır. Çalışma hayatına ilişkin düzenlemeler zaman içeresinde ortaya çıkan ihtiyaçlara ve gelişmelere bağlı olarak sürekli değişmektedir. Türkiye’de günümüzde iş sağlığı ve güvenliği alanında temel kanun 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’dur. Bu kanun dışında iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili dolaylı ve doğrudan hükümler içeren birçok düzenleme bulunmaktadır. Ancak 6331 sayılı Kanun, iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin temel kanun olması, dağınık haldeki hükümleri tek bir çatı altında toplaması, kapsamının hem yer hem de kişiler açısından uygulama alanının geniş bir çerçevede belirmiş olması bakımından son derece önemlidir.
İndirmeler
Referanslar
Akın, (2012). İş sağlığı ve güvenliğinde danışmanlık hizmetlerinin hukuksal sonuçları. Sicil İş Hukuku Dergisi, 2(18), 33-39.
Akın, (2013). İş sağlığı güvenliği ve alt işverenlik. Yetkin Yayınları.
Aktekin, (2012). İş Sağlığı ve Güvenliği Kanun tasarısında dünden bugüne. Sicil İş Hukuku Dergisi, 1(25), 93-105.
Alli, B. O. (2008). Fundamental principles of occupational health and safety (2. Edition). International Labour Office.
Aydın, U. (2012). İş Sağlığı ve Güvenliği Kanun tasarısı üzerine. Sicil İş Hukuku Dergisi, 2(26), 10-18.
Başbuğ, A. (2013). İşyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği. Türkiye Şeker İş Sendikası Yayınları.
Bayram, (2006). Borçlar Kanunu Tasarısı ışığında işverenin işçinin kişiliğini koruma borcu, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Türk Milli Komitesi 30. yıl Armağanı (pp. 11-48). TŞOF Plaka Matbaacılık.
Blanpain, R. (2006). European Labour Law (10.baskı). Kluwer Law İnternational.
Centel, T. (2000). İşçi sağlığı ve iş güvenliği mevzuatı. MESS Yayınları.
Centel, T. (2011). Türk Borçlar Kanunu’nda genel olarak işçinin kişiliğinin korunması. Sicil İş Hukuku Dergisi, 4(24), 13-18.
Çilengiroğlu, O. (2006). AB’ye uyum sürecinde Türkiye’de iş sağlığı ve iş güvenliği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi.
Demirkaya, S. (2014). İşverenin iş sağlığı ve güvenliğini sağlama borcu ve iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini işyeri (işletme) dışından temini. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Anadolu Üniversitesi.
Demirkaya, S. ve Güler, C. (2021). Çalışma yaşamında işçinin kişilik haklarının korunması bağlamında ILO’nun 190 sayılı Şiddet ve Taciz Sözleşmesinin değerlendirilmesi. Çalışma ve Toplum Dergisi, 4(71), 2753-2796.
Ekmekçi, Ö. (2008). Anahatlarıyla İş Sağlığı ve Güvenliği Kanun Tasarı Taslağı. Çimento İşveren Dergisi, 22(3), 4-7.
Erkul, İ ve Karaca, N. (2000). Türk iş hukuku: 1975 sayılı İş Kanunu ve uygulaması. Birlik Ofset.
Gözübüyük, Ş. (2006). Anayasa hukuku (Anayasa metni ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi) (14.baskı). Turhan Kitabevi.
Güneş, B. ve Mutlay, B. F. (2011). Yeni Borçlar Kanunu’nun “genel hizmet sözleşmesi”ne ilişkin hükümlerinin İş Kanunu ve 818 sayılı Kanunla karşılaştırılarak değerlendirilmesi. Çalışma ve Toplum Dergisi, 3(30), 231-288.
Gülmez, M. (1991). Türkiye’de çalışma ilişkileri (1936 öncesi dönem) (2.baskı). Türkiye ve Orta Doğu Amme Alacakları Enstitüsü Yayınları: 236. Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası.
Kala, E. S. (2018). Osmanlı Sosyal Güvenlik Hukuku (1865-1923) (Sosyal güvenlik mevzuatı ve sosyal sigortalar kuruluşu) (1.Baskı). Hiperlink Yayınları.
Kaplan, E. T. (2011). Yeni Türk Borçlar Kanunu hükümlerine göre iş ilişkisinde işçinin kişilik haklarının korunması. Sicil İş Hukuku Dergisi, 4(24), 42-55.
Kaysis (n.d.). Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Mevzuatı Listesi https://kms.kaysis.gov.tr/Home/ Kurum/24304011.
Kılkış, İ. (2014). İş sağlığı ve güvenliği. Dora Yayınları.
Makal, A. (1997). Osmanlı İmparatorluğu’nda çalışma ilişkileri: 1850-1920 Türkiye çalışma ilişkileri tarihi (1.Baskı). İmge Kitabevi.
Makal, A. (1999). Türkiye’ de tek partili dönemde çalışma ilişkileri: 1920-1946 (1. Baskı). İmge Kitabevi.
Makal, A. (2002). Türkiye’ de çok partili dönemde çalışma ilişkileri: 1946-1963 (1. Baskı). İmge Kitabevi
Makal, A., Erdoğdu, S. ve Çelik A. (2018). Çalışma ilişkileri tarihi. Anadolu Üniversitesi Yayınları.
Mollamahmutoğlu, H., Astarlı, M. ve Baysal, U. (2022). İş hukuku. (7.Baskı). Lykeion Yayınları.
Oğuz, (2011). AB Direktifleri ve Türk iş hukukunda iş sağlığı ve güvenliğinde işverenlerin yükümlülükleri ve işçilerin hakları (1. Baskı). Legal Kitabevi.
Özdamar, S. (1996). Çalışma mevzuatı: 1920-1996. Ankara Üniversitesi Basımevi.
Sevimli, K. A. (2013). Türk Borçlar Kanunu m. 417 ve İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ışığında genel olarak işçinin kişiliğinin korunması. Çalışma ve Toplum Dergisi, 1(36), 107-147.
Sümer, H. H. (2022). İş sağlığı ve güvenliği hukuku (6. Baskı). Seçkin Yayınları.
TMMOB (2012). İşçi sağlığı ve iş güvenliği oda raporu (4. Baskı). Ankamat Matbaacılık.
Tamers, S., Streit, J., Pana Cryan, R., Ray, T., Syron, L., Flynn, M. A., Castillo, Ş., Roth, G., Geraci, C., Guerin, R., Schulte, P., Henn, S., Chnag, C. C., Felknor, S. and Howard, J. (2020). Envisioning the future of work to safeguard the safety, health, and well-being the workforce: A perspective form the CDC’s National Institute for Occupational Safety and Health. American Journal of Industrial Medicine, 63(12), 1065-1084. DOI: 10.1002/ajim.23183.
Tuna, I. (2015). Demokrat parti döneminde çalışma hayatına yönelik düzenlemeler (1950-1960). ASOS Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, (13), 473-491.
Tokol, A. (1997). Türk endüstri ilişkileri sistemi (1.Baskı). Ezgi Kitabevi.
Tokol, A., Alper, Y., Aytaç, S., Kılkış, İ., Işığıçok, Ö., Yıldız, S., Serdar, A., Arabacı, R., Baştürk, Ş., Yılmazer, I., Özgökçeler, S., Emirgil, B. F., Yıldırım, M., Tartanoğlu, Ş., Dursun, S. (2011). Sosyal politika. (Eds. A. Tokol ve Y. Alper). Dora Yayınları.
Yaşar, S. (2017). İşçi Sigortaları Kurumunun kuruluşu. Sosyal Güvenlik Dergisi, 7(2), 211-232.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2023 Premium e-Journal of Social Science (PEJOSS)
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
