Dönüştürücü Liderliğin Örgütsel Vatandaşlık Davranışına Etkisinde Örgüt İkliminin Aracı Rolü ve Buna Yönelik Bir Araştırma
Özet Görüntüleme: 131 / PDF İndirme: 62
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.13309388Özet
Bu araştırma kapsamında, liderlik tarzlarından biri olan dönüştürücü liderliğin, çalışanların örgütsel vatandaşlık davranışlarına olan etkisinin belirlenmesi ve bu ilişkide örgüt ikliminin aracı rolünün tespit edilmesi amaçlanmıştır. Araştırma, dönüştürücü liderlik, örgütsel vatandaşlık davranışı ve örgüt iklimi arasındaki karmaşık ilişkileri inceleyerek, örgütsel etkinliği artırmada kritik olan faktörleri belirlemeyi hedeflemektedir. Araştırmanın uygulama bölümünde, tespit edilen 3 ölçek için veri toplamak amacıyla İstanbul Avrupa yakasında özel sektörde çalışan 586 kişi ile iletişim sağlanmış ve demografik bilgileri de içeren anket formları Google forms üzerinden çevrimiçi olarak gönderilmiştir. Form gönderilen 586 özel sektör çalışanından 335 tanesi anketi doldurmuştur. Ham verilerin analizi aşamasında 25 kişinin de sorulara sağlıklı cevaplar vermediği gerekçesiyle analiz dışı bırakılmış ve sonuç olarak 310 katılımcı ile çalışmaya başlanmıştır. Elde edilen veriler SPSS 26.0 paket programında analiz edilmiştir. Çalışma kapsamında kullanılan üç ölçeğe yönelik güvenirlik analizifrekans analizi, farklılık testleri, korelasyon analizi, çoklu doğrusal regresyon analizi ve aracılık analizi yapılmıştır.
Araştırmanın sonucunda dönüştürücü liderliğin örgütsel vatandaşlığa etkisinde örgüt ikliminin tam aracı rolünün olduğuortaya konmuştur. Bu kapsamdaçalışanların dönüştürücü liderlik algılarının öncelikle örgüt iklimini etkilediği, algılanan olumlu örgüt ikliminin de çalışanların örgütsel vatandaşlık davranışı sergilemelerine olumlu yönde etki ettiği sonucuna ulaşılmıştır.
İndirmeler
Referanslar
Alp, E. (2024). Liderlik Tarzlarının, Tükenmişlik, İçsel Motivasyon ve Psikolojik Güçlendirme İle İlişkisi: Bir Sağlık Kurumu Çalışanları Üzerine Bir Araştırma, [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], İstanbul Üniversitesi.
Apiyev, A. (2010). Dönüşümcü Liderlik Davranışlarının Örgüt İkliminin Oluşumuna Etkisi Ve Buna Yönelik Bir Araştırma, [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], İstanbul Aydın Üniversitesi.
Asar, M. (2004). Dönüşümcü Liderlik Davranışının Entelektüel Sermaye Üzerindeki Etkisi, [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Dokuz Eylül Üniversitesi.
Aşık, N. A. (2018). Örgüt İklimi ve İşe Yabancılaşma İlişkisini Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma, Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 2 (1), 31.
Avcı, E. (2019). İşveren Markası Algısının Örgütsel Sessizlik Üzerindeki Etkisinde Örgütsel Vatandaşlık Davranışının Rolü ve Bir Araştırma,[Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Marmara Üniversitesi.
Aydın, F. (2016). Ortaokul Yöneticilerinin Kullandıkları Örgütsel Güç Türleri ve Öğretmenlerin Örgütsel Sessizlik Davranışları, [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Pamukkale Üniversitesi.
Bennis, W. (1999). Bir Lider Olabilmek, Sistem Yayıncılık.
Berber, A. (2010). Çalışanların Örgütsel Adalet Algılamaları İle Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Arasındaki İlişkinin İncelenmesine Yönelik Bir Uygulama,[Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Yıldız Teknik Üniversitesi.
Bilir, P. (2005). Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü’nün Örgüt İklimi ve Çalışanların Katılımla İlgili Algılamaları,[Yayınlanmamış Doktora Tezi], Çukurova Üniversitesi.
Binici, O.C. (2021). Dönüşümcü Liderliğin Kurumsal Girişimcilik Üzerindeki Etkisi: Özümseme Kapasitesinin Aracılık Rolü Üzerinde Bir Araştırma, [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Marmara Üniversitesi.
Bolat, T., Seymen, O. A. (2003). Örgütlerde İş Etiğinin Yerleştirilmesinde Dönüşümcü Liderlik Tarzının Etkileri Üzerine Bir Değerlendirme, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(9), 65.
Bozkurt, F. (2007). Denizcilik Sektöründe Çalışan Gemi Adamlarının Demografik Özellikleri İle Örgütsel Bağlılık, Örgütsel Vatandaşlık Davranışı ve Algılanan Örgütsel Destek Düzeyi Arasındaki İlişkiyi İncelemeye Yönelik Bir Araştırma,[Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Celal Bayar Üniversitesi.
Bozlağan, R. (2005). Liderlik Yaklaşımları ve Belediyeler, Hayat Yayınevi.
Budak, G. (2015). Psikolojik Dayanıklılık ve Örgütsel Adalet Algısının Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerine Etkisi,[Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Başkent Üniversitesi.
Celep, C. (2005). Eğitim Örgütlerinde Dönüşümsel Liderlik, Anı Yayıncılık.
Cumaguliyev, M. (2010). Dönüşümcü ve Etkileşimci Liderlik Yaklaşımları Ekseninde Sakıp Sabancı: Bir İnceleme, [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Dokuz Eylül Üniversitesi.
Çağlar, M. E. (2008). Örgütsel İkliminin Örgütsel Bağlılık Üzerindeki Etkileri,[Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Gazi Üniversitesi.
Çakar, U. (2002).Duygusal Zekanın Dönüşümcü Liderlik Davranışı Üzerindeki Etkisi, [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Dokuz Eylül Üniversitesi.
Çalışkur, A. (2016). Örgütlerde Güç Olgusu ve Gücün Kullanımı, Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 35.
Çelik, Ö. (2010). Okul Yöneticilerinin Özbilinç Yeterliliği ve Dönüşümcü Liderlik Özellikleri Arasındaki İlişki, [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Sakarya Üniversitesi.
Çınar, D. (2014). Liderlik Metaforları, Derin Yayınları.
Darıcı, S. (2023). İş Tatmini ve Örgütsel Bağlılığın Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerindeki Etkisinde Örgüt Kültürünün Aracı Rolü ve Buna Yönelik Bir Araştırma,[Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], İstanbul Aydın Üniversitesi.
Demir, A. (2014). Örgütsel Vatandaşlık Davranışının Öncülü Olarak Okul Yöneticilerinin Kullandıkları Güç Kaynakları, [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Cumhuriyet Üniversitesi.
Demirbaş, Z. (2017). Sağlık İşletmelerinde Örgüt İklimi ve Çalışan Memnuniyeti İlişkisi Üzerine Bir Araştırma,[Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], İstanbul Ticaret Üniversitesi.
Dereköy, F. (2015). Kurumsal Yönetim ve Temel Dinamikleri, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi,4(1), 38-39.
Dikmen, T. (2010). Efqm Mükemmellik Modeli ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı,[Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Marmara Üniversitesi.
Dinibütün, S. R. (2013). Örgüt İkliminin Tükenmişlik Üzerine Etkisini Belirlemeye Yönelik Devlet ve Vakıf Üniversitelerinde Bir Araştırma,[Yayınlanmamış Doktora Tezi], Marmara Üniversitesi.
Doğan, Ç. (2009). Örgüt İkliminin İş Tatmini Üzerine Etkisi: Bir Uygulama,[Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Marmara Üniversitesi.
Donuk, B. (2007). Liderlik ve Spor, Ötüken Yayınevi.
Dönmez, B., Korkmaz, M. (2011). Örgüt Kültürü- Örgütsel İklim ve Etkileşimleri, Uluslararası Hakemli Akademik Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 174.
Durmaz, Z.K. (2022). Çalışma Yaşamı Alanlarının Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerindeki Etkisinde İşe Adanmışlığın Aracı Rolü,[Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Hacettepe Üniversitesi.
Ekşi, G. G. (2023). Örgüt İklimi, Psikolojik Sermaye ve İşyeri Mutluluğu Arasındaki İlişkilerin Analizi,[Yayınlanmamış Doktora Tezi], Karabük Üniversitesi.
Erdem, O. (2009). Örgütsel Vatandaşlık Davranışlarının Örgüt Kültürüyle İlişkisi ve Türk Telekomünikasyon A.ş. Üzerine Bir Araştırma,[Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Marmara Üniversitesi.
Erdiş, Y. Ü. (2013). Dönüşümcü Liderliğin Örgütsel Vatandaşlık ve Örgütsel Adalet İle Olan İlişkisi ve Bir Araştırma,[Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Pamukkale Üniversitesi.
Eryılmaz, İ.,Gülova, A. A. (2017). Örgüt İkliminin, Algılanan Örgütsel Politika Üzerine Etkisi: Kamu Sektöründe Bir Araştırma, Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(4), 158.
Gerçeker, B. (2012). Sağlık Kuruluşlarında Örgüt İklimi ve Bilgi Güvenliğinin İlişkisi,[Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Dokuz Eylül Üniversitesi.
Göker, H. (2023). Liderlik Tarzlarının Örgütsel Çeviklik Üzerindeki Etkisini Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma, [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Dokuz Eylül Üniversitesi.
Güler, N. (2013). Üniversite Çalışanlarında Örgütsel Vatandaşlık Davranışı: Gazi Üniversitesinde Bir Araştırma,[Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Gazi Üniversitesi.
Gündüz, G. (2008). İşletmelerde Kurumsallaşma Uygulamalarına Yönelik Çalışan Tutumlarının Örgütsel Vatandaşlık İle İlişkisine Yönelik Bir Uygulama,[Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Yıldız Teknik Üniversitesi.
Güney, S.(2019).İnsan Kaynakları Yönetimi, Nobel Yayınevi.
Güney, S. (2020a). Liderlik, Nobel Yayınevi.
Güney, S. (2020b). Örgütsel Davranış, Nobel Yayınevi.
Güney, S. (2021). Dünden Bugüne Liderlik, Nobel Yayınevi.
Güney, S. (2024). İşletmelerde Yönetim ve Organizasyon, Nobel Yayınevi.
Halis, M., Uğurlu, Ö. Y. (2008). Güncel Çalışmalar Işığında Örgüt İklimi, “İş, Güç” Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 10(2), 104.
İplik, F. N. (2010). Örgütsel Vatandaşlık Davranışı, Nobel Kitabevi.
Kabataş, A. (2010). Örgütsel Sinizm İle Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi ve Bir Araştırma,[Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Kocaeli Üniversitesi.
Kara, E., Bozkurt, Ş. (2021). Dönüşümcü Liderliğin Örgütsel Bağlılık Üzerindeki Etkisinin Belirlenmesi, Sosyal Bilimler Ekev Akademi Dergisi,(87), 144.
Kayan, M. (2008). Yaşam Kalitesi ve Örgütsel Vatandaşlık,[Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Afyon Kocatepe Üniversitesi.
Keçecioğlu, T. (2003). Liderlik ve Liderler, Okumuş Adam Yayınları.
Keskin, E. (2020). Okul Yöneticilerinin Güç Kullanma Biçimleri İle Öğretmenlerin Muhalefet Etme Durumları Arasındaki İlişki, [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Ondokuz Mayıs Üniversitesi.
Kılıçaslan, S. (2016). Psikolojik Sözleşme İhlalinin Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Üzerine Etkisi: Üniversite Öğretim Elemanları Üzerinde Bir Uygulama,[Yayınlanmamış Doktora Tezi], Dokuz Eylül Üniversitesi.
Kolasa, B. J. (1979). İşletmeler İçin Davranış Bilimlerine Giriş, Fatih Yayınevi Matbaası.
Korkmaz, H. (2020). Örgüt İkliminin İş Tatmini Üzerindeki Etkisi: Banka Çalışanları Üzerinde Bir Araştırma,[Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Pamukkale Üniversitesi.
Koşar, D. (2018). Türkiye'deki Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Konulu Tezlerin İncelemesi: Bir İçerik Analizi Çalışması, Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi,38(2), 781-782.
Küçüksarı, Ş. (2012). Örgüt İklimi İle Stres Arasındaki İlişkinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma,[Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Dumlupınar Üniversitesi.
Leblebicioğlu, N. (2014). Örgüt İkliminin Tükenmişliğe Etkisinde Kişiliğin Rolü,[Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Marmara Üniversitesi.
Malçok, A. (2011). Örgüt İklimi ve Personel Güçlendirmenin Örgütsel Vatandaşlık Davranışındaki Öncüllük Rolü Üzerine Bir Araştırma,[Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Kara Harp Okulu Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Mert, İ. S. (2010). İş Tatmini Alt Boyutlarının Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerindeki Etkisi: Yöneticiler Üzerine Bir Araştırma, Savunma Bilimleri Dergisi,9(2), 124.
Öge, S. (2001). Örgüt İklimi, Selçuk İletişim Dergisi, 1 (4), 135.
Örücü, E.,Korkmaz, E., Kırboğa, R. (2020). Örgütsel Adalet Algısının Örgütsel Vatandaşlık Davranışına Etkisinde Örgüt Kültürünün Rolü, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi,16(1), 201.
Özcan, N. (2011). Mobbıngin Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerine Etkisi ve Örgütsel Sessizlik: Karaman İl Özel İdaresinde Bir Uygulama,[Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi.
Özdemir, A.(2019). Psikolojik Güçlendirme ve Lider Üye Etkileşiminin Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerindeki Etkisi,[Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Marmara Üniversitesi.
Özdevecioğlu, M. (2003). Örgütsel Vatandaşlık Davranışı İle Üniversite Öğrencilerinin Bazı Demografik Özellikleri ve Akademik Başarıları Arasındaki İlişkilerin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi,(20), 119.
Özgenel, M. (2020). Örgüt ve Okul İklimi, Nobel Yayınevi.
Özkul, Y. (2013). Örgüt İkliminin Motivasyon Üzerine Etkisi: Bir Uygulama,[Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Marmara Üniversitesi.
Özsöylemez, O.(2009). Algılanan Liderlik Tarzlarının İş Tatmini ve İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisinde Örgütle Özdeşleşmenin Rolü, [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Marmara Üniversitesi.
Öztürk, S., Uslu, O. (2022).Dönüştürücü Liderlik Algısı ve Algılanan Örgütsel Desteğin Örgütsel Güvene Etkileri,Journal of PoliticsEkonomyand Management, 5(2),145.
Sakallı, N. (2016). Sosyal Etkiler: Kim Kimi Nasıl Etkiler?,İmge Kitabevi Yayınları.
Samacı, S. (2006). Örgütsel İklim ve Örgütsel Vatandaşlık,[Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Afyon Kocatepe Üniversitesi.
Schnake, M.E., Dumler, M.P.(2003). Levels of Measurementand Analysis Issues in Organizational Citizenship Behavior Research, Journal of Occupationaland Organizational Psychology,76(3), 283-301.
Seleoğlu, D. Ö.(2020). Psikolojik Sözleşme ve Örgütsel Performans İlişkisinde Örgütsel Vatandaşlık Davranışının Farklılaştırıcı Rolü: Eğitim İle İlgili Sivil Toplum Kuruluşları Üzerine Araştırma,[Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Marmara Üniversitesi.
Senger, N., Karcıoğlu, F. (2022). Yöneticilerin Dönüştürücü Liderlik Davranışlarının Örgütsel Sessizlik ve Örgütsel Adalet İle İlişkisi, Sosyal Bilimler Ekev Akademi Dergisi, (91).
Solakoğlu, G. (2019). Dönüşümcü Liderlik Tarzının Bilgi Yönetimi Süreçlerine Etkisi: Banka Örneği, [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Kocaeli Üniversitesi.
Şahin, B. (2009). Örgütsel Gelişmenin Sağlanmasında Dönüşümcü Liderlerin Rolü, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(3), 98.
Şahin, Z. (2021). Örgüt İkliminin Çalışanların Motivasyonuna Etkisi ve Buna Yönelik Bir Araştırma,[Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], İstanbul Aydın Üniversitesi.
Şengüllendi, M.F. (2017). Dönüşümcü Liderlik ile Pozitif Psikolojik Sermaye İlişkisi, [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Yıldız Teknik Üniversitesi.
Şimşek, M.Ş., Çelik, A. (2018). Yönetim ve Organizasyon, Eğitim Yayınevi.
Tabakoğlu, E. Z. (2016). İşgörenlerin Rol Çatışması ve Rol Belirsizliği Algısının Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerindeki Etkisi: Adana İlindeki Bir Sağlık Kurumu Çalışanları Üzerine Bir Araştırma,[Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Çağ Üniversitesi.
Tortumlu, M. (2016). İş Stresi ve Örgüt İkliminin Çalışan Performansı Üzerindeki Etkisi: İstanbul Avrupa Yakası İlçe Belediyelerde Uygulama,[Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Beykent Üniversitesi.
Tutar, H., Altınöz, M. (2010). Örgütsel İklimin İşgören Performansı Üzerine Etkisi: Ostim İmalat İşletmeleri Çalışanları Üzerine Bir Araştırma, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 65(2), 30.
Uğurlu, C. T., Demir, A. (2016). Örgütsel Vatandaşlık Davranışının Öncülü Olarak Okul Yöneticilerinin Kullandıkları Güç Kaynakları, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15(56), 100.
Usul, H., Düzenli, S. (2006). Muhasebe Sisteminin Oluşturulmasında Örgüt İkliminin Etkisi, Muhasebe ve Finansman Dergisi, (32), 2.
Ünlü, E. (2013). Örgütsel Adaletin Örgüt Vatandaşlığı Üzerine Etkisi ve Marmara Üniversitesi İdari Personel Üzerinde Bir Araştırma,[Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Marmara Üniversitesi.
Varol, M. (1989). Örgüt Kültürü ve Örgüt İklimi, Ankara Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 44 (1), 217.
Yahşi, Ü. (2014). Gençlik ve Spor Bakanlığı Personelinin Örgüt İklimi Algıları İle Örgütsel Yaratıcılık Düzeyi,[Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Ankara Üniversitesi.
Yeşiltaş, M., Keleş, Y. (2009). İşgörenlerin Eğitim Düzeyleri ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Arasındaki İlişkinin İncelenmesine Yönelik Bir Araştırma, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi,11(2), 21.
Yılmaz, F. (2020). Liderlik Tarzları Çağdaş Yönetim Yaklaşımıyla İnsan Sanatında Ustalaşma, Nobel Yayınları.
Yılmaz, Ö. (2016). Örgütsel Çatışma Yönetiminde Örgütsel Vatandaşlık Davranışının Rolüne İlişkin Bir Araştırma,[Yayınlanmamış Doktora Tezi], Dokuz Eylül Üniversitesi.
Zel, U. (2001). Kişilik ve Liderlik, Seçkin Yayıncılık.
Zeybek, K. (2010). Hastane İşletmelerinde Örgüt İklimi ve Tükenmişlik Etkileşimi,[Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Dokuz Eylül Üniversitesi.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 Premium e-Journal of Social Sciences (PEJOSS)
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.