İşletmelerde Mobbingin Çalışanların İş Motivasyonu ve Yaratıcı Kişilik Özelliklerine Etkisi: Buna Yönelik Bir Araştırma
Özet Görüntüleme: 289
/ 
PDF İndirme: 100
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.10775662Anahtar Kelimeler:
Mobbing, Motivasyon, Yaratıcı Kişilik ÖzellikleriÖzet
Amaç: İşletme içinde meydana gelen mobbing diğer adıyla psikolojik taciz gibi, çalışanların fiziksel ve psikolojik sağlıklarını ciddi düzeyde etkileyebilecek olumsuz davranışların meydana gelmesi işletmenin hedeflerini de olumsuz etkileyebilmektedir. Bu tür davranışların işletme içerisinde ortaya çıkmasının işletmedeki çalışanların iş motivasyonlarını ve yaratıcı kişilik özelliklerini etkilediği düşünülmektedir. Bu nedenle çalışmanın amacı işletmelerde mobbingin çalışanların iş motivasyonu ve yaratıcı kişilik özellikleri üzerindeki etkisini incelemektir.
Yöntem: Avrupa Yakası’nda kamu ve özel sektörde faaliyet gösteren işletmelerdeki 311 çalışan araştırmanın örneklemini oluşturmaktadır. Demografik bilgi formu, işyerinde psikolojik taciz ölçeği, iş motivasyonu ölçeği ve yaratıcı kişilik ölçeği kullanılmış ve Google Forms aracılığıyla veriler toplanmıştır. Tüm Veriler SPSS 22.0 paket programında analiz edilmiştir. Sürekli verilerin gösterimi (ortalama,standart sapma)ile verilmiştir. Verilerin normal dağılıma uyumu çarpıklık basıklık katsayısı ile sınanmıştır. Ortalamaları karşılaştırmak için T test ve ANOVA, değişenler arasındaki ilişkinin incelenmesinde Pearson Korelasyon testi kullanılmıştır. Bağımlı ve bağımsız değişkenler arasındaki etkinin incelenmesinde Regresyon analizi kullanılmıştır.
Bulgular: Regresyon katsayıları t istatistiği ile sınanmış olup psikolojik taciz (p<0.001) iş motivasyonunu açıklayan regresyon denkleminde istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur. Psikolojik taciz puanındaki bir birimlik artış iş motivasyonunda 0,749 kat düşüşe neden olmaktadır. Psikolojik taciz iş motivasyonu üzerinde istatistiksel olarak anlamlı etkiye sahiptir. Regresyon katsayıları t istatistiği ile sınanmış olup psikolojik taciz (p<0.001) yaratıcı kişiliği açıklayan regresyon denkleminde istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur. Psikolojik taciz puanındaki bir birimlik artış yaratıcı kişilik üzerinde 0,131 kat artışa neden olmaktadır. Psikolojik taciz yaratıcı kişilik üzerinde istatistiksel olarak anlamlı etkiye sahiptir. Bunlarla beraber, psikolojik taciz, iş motivasyonu ve yaratıcı kişilik ve alt boyutlarının demografik özelliklere göre farklılaştığı tespit edilmiştir.
Sonuç: İşletmelerde mobbingin çalışanların iş motivasyonu ve yaratıcı kişilik özellikleri üzerinde etkili olduğu görülmüştür. Çalışanların mobbing davranışlarına maruz kalmasının iş motivasyonunu yüksek düzeyde azalttığı fakat yaratıcı kişilik özelliklerini düşük düzeyde arttırdığı analizlerle tespit edilmiştir. Aynı zamanda psikolojik taciz, iş motivasyonu ve yaratıcı kişilik ve alt boyutları demografik özelliklere göre farklılık göstermektedir.
İndirmeler
Referanslar
Afacan, Y. (2015). Havacılık Sektöründe Çalışanların Mobbing’e Maruz Kalma ve Stres Durumlarının Değerlendirilmesi. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul Gelişim Üniversitesi.
Aydın, İ. S. (2008). İşyerinde Yıldırma(Mobbing) Algısına İlişkin Bir Alan Çalışması. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Sosyal Bilimler Enstitüsü, Hacettepe Üniversitesi.
Aytaç, B. (2021). İş Görenlerin Performansını Etkileyen Faktörlerin Motivasyon Teorileri Kapsamında Araştırılması ve Bir Uygulama. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, KTO Karatay Üniversitesi.
Bender, M. T. (2006). Resim-İş Eğitimi Öğrencilerinde Duygusal Zeka ve Yaratıcılık İlişkileri. [Yayınlanmamış Doktora Tezi], Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Dokuz Eylül Üniversitesi.
Beşoğul, Ç. (2014). Öğretmenlerin Mobbinge Maruz Kalma Düzeyleri ile Örgütsel Bağlılıkları Arasındaki İlişki Kocaeli İli Gölcük İlçesi Örneği. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli Üniversitesi.
Can, Y. (2007). A Tipi ve B Tipi Kişilikler Bakımından Mobbing Kişilik İlişkisinin İncelenmesi ve Bir Uygulama. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli Üniversitesi.
Erbay, M., Aktan, O. (2022). Özel Yetenekli Öğrencilerin Yaratıcı Kişilik Özelliklerinin Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 20(3), 1151-1168.
Fettahlıoğlu, O. (2008). Örgütlerde Psikolojik Şiddet (Mobbing): Üniversitelerde Bir Uygulama. [Yayınlanmamış Doktora Tezi], Sosyal Bilimler Enstitüsü, Dokuz Eylül Üniveritesi.
George, D., Mallery, M. (2010). SPSS for Windows Step by Step, A Simple Guide and Reference, 17.0 update, 10th edition, Boston, Pearson.
Günay, İ. (2016). Tükenmişlik Sendromunun Örgütsel Bağlılık, Motivasyon ve İşten Ayrılma Niyeti Üzerine Etkilerinin Değerlendirilmesi: Antalya - Kundu Oteller Bölgesinde Bir Araştırma. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Sosyal Bilimler Enstitüsü, Akdeniz Üniversitesi.
Günaydın, U. (2017). Beş Faktör Kişilik Özellikleri İle Bireysel Yaratıcılık Arasındaki İlişkinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli Üniversitesi.
Güney, S. (2020), Örgütsel Davranış, Nobel Yayınevi.
Güney, S. (2022). Davranış Bilimleri, Nobel Yayınevi.
Güney, S. (2012). Liderlik, Nobel Yayınevi.
Karacaoğlu, H. (2019). Örgütsel Motivasyon ve Halk Kütüphanesi Çalışanlarının Motivasyon Düzeylerinin Belirlenmesi: Ankara İli Örneği. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çankırı Karatekin Üniversitesi.
Kayım, N. (2018). Herzberg’in Çift-Faktör Teorisi Bağlamında Motivasyon: Şeytan Marka Giyer Filmi, Uluslararası Toplum ve Kültür Çalışmaları Dergisi, (1), 31-45.
Kaymaz, G. D. (2007). İşyerinde Yıldırma(Mobbing) Eğilimleri:”Bir Örnek Olay”. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya Üniversitesi.
Kızıltan, E. (2019). Öğretmenlerin Maruz Kaldıkları Mobbing Eylemlerine Yönelik Nitel Bir Araştırma. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Sosyal Bilimler Enstitüsü, Karabük Üniversitesi.
Kulaksız, B. (2019). İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing):Bankacılık Sektöründe Niteliksel Bir Alan Araştırması. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas Cumhuriyet Üniversitesi.
Küçükcivil, B. (2019). Tüketici Davranışlarının Etkilenmesinde McClelland’ın Motivasyon Kuramına Yönelik Bir İnceleme, Kritik İletişim Çalışmaları Dergisi, 1(2), 79-102.
Olğun, S. (2017). Motivasyon, Örgütsel Sessizlik ve İşten Ayrılma Niyeti Üzerine Bir Araştırma. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Sosyal Bilimler Enstitüsü, Marmara Üniversitesi.
Özcan, N. (2011). Mobbingin Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerine Etkisi ve Örgütsel Sessizlik: Karaman Özel İl İdaresinde Bir Uygulama, [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Sosyal Bilimler Enstitüsü, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi.
Özel, E. G. (2018). İş Performansının Arttırılmasında Motivasyonel Faktörlerin Rolü; Yenilikçi Davranışın Aracılık Rolü: Mersin Bölgesi Özel Bankalarında Bir Uygulama, [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Sosyal Bilimler Enstitüsü, Toros Üniversitesi.
Sevinç, S.B. (2019). Paternalist Liderlik ve Tükenmişlik Arasındaki İlişki: Yıldırmanın Aracılık Etkisi. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir Üniversitesi.
Tamirazova, N. (2021). Mobbing Mağdurlarının ve Mobbing Uygulayanların Kişilik Özelliklerinin Sosyo Demografik Özelliklere Göre İncelenmesi. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul Üniversitesi.
Tanrıverdi, D. (2016). Üniversitelerde Çalışan Öğretim Elemanlarının Mobbing Deneyimleri ve Mobbingin Bireylere Üzerindeki Psiko-Sosyal Etkileri. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Sosyal Bilimler Enstitüsü, Hacettepe Üniversitesi.
Tekin, G., Görgülü, B. (2018). Clayton Alderfer’in Erg Teorisi ve Çalışanların İş Tatmini, Social Sciences Studies Journal, 4 (17), 1559-1566.
Tetik, S. (2010). Mobbing Kavramı: Birey ve Örgütler Açısından Önemi, KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 12 (18), 81-89.
Uyar, G. (2017). Örgütsel Bağlılık ve Motivasyon. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Sosyal Bilimler Enstitüsü, Beykent Üniversitesi.
Varshalomidze, M. (2019). Motivasyon Faktörlerine Kültürel Bir Bakış: Türkiye, İtalya, Gürcistan Örneği. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Sosyal Bilimler Enstitüsü, Akdeniz Üniversitesi.
Yapıcıoğlu, G. (2019). Sağlık Çalışanlarında Motivasyonla Bağlantılı İş Verimliliği Düzeyinin Ölçülmesi ve Motivasyonu Etkileyen Faktörler, [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırklareli Üniversitesi.
Yazkan, S. (2019). İşletmelerde Yönetici Tarzlarının Çalışanların Motivasyonuna ve Örgütsel Bağlılığına Etkileri: Barter Firmasında Bir Araştırma. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul Aydın Üniversitesi.
Yıldız, M. (2017). Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenlerinin Psikolojik Şiddet(Mobbing)’e Maruz Kalma ile Motivasyon Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bartın Üniversitesi.
Yılmaz, H., Kaymaz, A. (2014). Kurumsal Bir Risk Unsuru: Mobbing (İş Yerinde Psikolojik Taciz), Denetişim Dergisi, (14), 73-81.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 Premium e-Journal of Social Science (PEJOSS)
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
